ΣΚΛΑΒΟΣ: ΑΥΤΟΑΡΝΗΣΗ - ΑΠΟΓΝΩΣΗ

 Β.ΦΙΟΡΑΒΑΝΤΕΣ

ΣΚΛΑΒΟΣ: ΑΥΤΟΑΡΝΗΣΗ  - ΑΠΟΓΝΩΣΗ

 

Ο Σκλάβος, όπως όλοι οι καλλιτέχνες της Ανήμορφης τέχνης, της  COBRA και της Λυρικής αφαίρεσης στο Παρίσι  μεταπολεμικά όχι μόνο είχαν φθάσει στην αυτοάρνηση και τη βίωναν τραγικά, αλλά είχαν φθάσει και στην απόγνωση. Αυτό ισχύει και για τους άλλους έλληνες καλλιτέχνες της Ανήμορφης τέχνης: Κοντόπουλος, Σπυρόπουλος, Σαραφιανός, Ρετζεπόπουλος, Τούγιας και τη Λυρική αφαίρεση: Τσίγκος. (Στην ομάδα της COBRA δεν έχουμε βρει έλληνες καλλιτέχνες). Ο Κοντόπουλος πνευματοποιεί την αφαίρεση τού μέσα σε ένα γενικώτερο πλαίσιο ολικής αρνησης του συστήματος και αναζήτησης στον χώρο του ανώτερου ιδεώδους του κομμουνισμού και της πρωτόγονης χριστιανοσύνης. Ο Σπυρόπουλος, ζωγραφίζει μέχρι που πέθανε ξαφνικά από έμφραγμα, μόνο για να υπηρετήσει και να ταυτιστεί με την απελευθέρωση μεσω του πνεύματος, δια του πνεύματος και σε επίπεδο πνεύματος. Ο Σαραφιανός, υπό την επήρεια και του Αμερικάνικου αφηρημένου εξπρεσιονισμό του Fr. Kline, ριζοσπαστικοποιεί μέσω του μαλεβιτσικού μαύρου, εκμοντερνισμένου, σύνθετου, αν και όχι φαινομενικά εύκολα αντιλήψιμο, με πολλαπλές αναφορές στην ιστορία της τέχνης γενικότερα, την όλη αισθητοκαλλιτεχνική πρακτική του, αναητόντας συνέχεια το ξεπέρασμα, και μόνον αυτό, μέχρι που πέθανε και αυτός νέος ξαφνικά από έμφραγμα. Ο Ρετζεπόπουλος ήταν το ίδιο, δηλαδή καλλιτέχνης που πήγαινε μέχρι τέλους την όλη αισθητική και πνευματική αναζήτηση και την απελευθέρωση μέσω του μαύρου, πέθανε στο περιθώριο. Ο Τούγιας, αρκετά νεώτερος, αλλά ακολουθούσε την ίδια αισθητική γραμμή από όταν πήγε στο Παρίσι, μέχρι που ξαναγύρισε το 1968 στην Ελλάδα για να αγωνιστεί και μέσω της τέχνης (του) ενάντια στην Χούντα. Μαύρο, αυτο-άρνηση, απαισιοδοξία, απόγνωση. Την ίδια εποχή στην Αμερική ο άλλος μεγάλος και πρωτοπόρος έλληνας ζωγράφος, ο Στάμος, με ισχυρή επίδραση από τη Σχολή του Παρισιού και το κριτικό γενικότερα πνεύμα του Ζερβού, με άλλες ζωγραφικές πρακτικές και μορφοποιήσεις, με έντονη την χρήση του μαύρου, αλλά μέσα στο γενικότερο πνεύμα της Σχολής της Ν. Υόρκης της όποιας ήταν από τους ιδρυτές το 1948, κινήται στο ίδιο ιδεολογικό και πνευματικό πλαίσιο: Αυτοάρνηση, απαισιοδοξία, αυτοκαταστροφή. Το σύστημα φαινόταν ανίκητο, ο άνθρωπος αποπροσανατολισμένος μέχρι που έγινε το διεθνές ξεσήκωμα της νεολαίας το 1966-68 σε Αμερική και Ευρώπη. Ήταν όμως αργά. Το απελευθερωτικό πρόταγμα , που βρήκε μέσα από την αντίσταση και την όλη μεταπολεμική διεθνή κινητοποίηση,  την κρίση Αξιών που έφερε ο Β^ος Παγκόσμιος πόλεμος, είχε αρχίσει να μοιάζει ετεροχρονισμένη. Η κοινωνία της τεχνητής ευμάρειας και του ακράτητου  καταναλωτισμού που δημιουργούνταν ορμητικά, άλλες αξίες είχε. Ο διάχυτος, καλπάζων πλέον, υλισμός άρχισε να παίρνει τη σκυτάλη από τον έμφυτο ανθρωπισμό των απλών ανθρώπων από τον ιστορικό και νεότερο γενικότερα ανθρωπισμό. Οπότε ο Σκλάβος, μέσα σε αυτό το πνευματικό  και ιδεολογικό κλίμα που υποβαθμιζόνταν ολο και περισσότερο, μέσα στη γενικότερη προϊούσα αποξένωση των ανθρώπων που επέβαλε ο ανερχόμενος ύστερος καπιταλισμός, έφθασε στην Υψιστη ενόραση. Και μετά; Φαίνεται ότι για τον Σκλάβο ήταν ανυπόφορη αυτή η διάχυτη νέα ψυχοπνευματική και ιδεολογική κατάσταση που δημιουργείται, μέσα στην απέραντη μοναξιά του στο υποβαθμισμένο, ή τουλάχιστον αδιάφορο, προάστειο που αναγκαστικά ζούσε. Αν έβρισκε ένα ατελιέ, όταν άρχισε να αναγνωρίζεται, κοντά στο Μονπαρνάς ή στο St. Germain de Pres,  αν και αυτό είχε αρχίσει να μπαίνει σε κρίση, σε παρακμή, ίσως να άντεχε περισσότερο τον αγώνα του ενάντια στην αλλοτρίωση και την αποξένωση, την πραγμοποίηση, τον ορθολογισμό των πάντων που άρχισε να γενικεύεται κ.τ.λ. Αλλά δυστυχώς η ιστορία δεν έχει αν. Ακόμη φαίνεται ότι του κόστισε πολύ η αλλαγή προβληματικής του Ζερβού μετά το 1966 μέσα σε αυτό το νέο ιδεολογικό τοπίο του προϊόντος εκβαρβαρισμού του συστήματος, και του γεγονότος ότι ουσιαστικά ο Ζερβός κατέφυγε σχεδόν ολοκληρωτικά στην Αρχαία Ελλάδα και ειδικότερα στην κλασσική περίοδο της, προκειμένου να γλιτώσει όπως έλεγε από τον σύγχρονο ορθολογισμό που διέλυε τα πάντα, κάθε αυθεντικότητα και κάθε γνησιότητα. Όμως επαναλαμβάνουμε: η ιστορία δεν έχει αν, και μάλιστα  ήταν άδικη με τον Σκλάβο.