ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΤΗΣ Σ. ΑΡΑΒΟΥ-ΠΑΠΑΔΑΤΟΥ

                  Εισήγηση της Σοφίας Αράβου-Παπαδάτου*

 στο Συμπόσιο του Αργοστολίου, 11-12 Οκτωβρίου 2025 με θέμα: «Σκλάβος - Κριτική Θεωρία. Κριτική Θεωρία – Σκλάβος. Η κριτική του Ζερβού για τον ορθολογισμό»

«Γεράσιμος Σκλάβος, οι Αντινομιστικές Πύλες της Καινοτομίας»

 

1. Ευχαριστίες

Αρχικά να ευχαριστήσω τον καθηγητή Φιλοσοφίας της Τέχνης και της Αισθητικής Βασ. Φιοραβάντε για την τιμή που μου κάνει τόσα χρόνια, να συμμετέχω στους συλλογικούς επιστημονικούς τόμους που εκδίδει, σε συμπόσια που οργανώνει, στρογγυλά τραπέζια και ημερίδες, για την Τέχνη, την Παιδεία και τον Πολιτισμό¹.

Θερμές ευχαριστίες οφείλω επίσης, στον Φ.Σ Παρνασσός, που με όρισε ως εκπρόσωπο  τού Συλλόγου για την Κεφαλονιά.

Αλλά και στον Δήμο Αργοστολίου, που μας καλοδέχτηκε και στηρίζει το Συμπόσιο, στα πλαίσια της δημιουργίας του Μουσείου Γεράσιμος Σκλάβος στο Αργοστόλι.

2. Κριτική Θεωρία-Γ. Σκλάβος-Κοινωνική Ψυχολογία

Η Κριτική Θεωρία είναι η Σχολή Σκέψης και Πράξης όπου δεν περισσεύει κανείς¹. Η συμπεριληπτικότητα, η διεπιστημονικότητα, η κατάργηση των ορθολογικών Μαθηματικών Μονόκερων ²  για παράδειγμα, δεν βρίσκουν θέση και εφαρμογή στους χώρους της. Είναι η κριτική και η κοινωνιογνωστική σύγκρουση προς βελτίωση και κυρίως αλλαγή, με κάθε οικονομικό μοντέλο και εξουσία, είτε σοσιαλιστική του υλισμού και της αντιδημοκρατικής ανελευθερίας,  είτε καπιταλιστική της πραγμοποίησης και των ανισοτήτων³.

Ο Γεράσιμος Σκλάβος πέρασε τις Πύλες του ορατού-αισθητικού γλυπτικού σκαρπέλου, προς την πνευματικότητα που τον χαρακτήριζε και διατύπωνε στα γραπτά του, που οφείλουμε να ερμηνεύσουμε επιστημονικά¹. Πέρασε τις Πύλες του Παραδείσου ή της Κολάσεως ή και τις Αναστάσιμες «Άρατε Πύλας», είδε και γύρισε κομίζοντας την Καινοτομία στην Τέχνη του προκειμένου να μας «μιλήσει» εξωλεκτικά μέσα από αυτήν. Είναι ο δρόμος που γνωρίζει καλύτερα για να μας προσεγγίσει «Δίνω για να βλέπει» λέει η Ψυχολογία για τις εικαστικές τέχνες. Το γλυπτό-το άγαλμα μας  χαρίζει αγαλλίαση⁴. Η λέξη άγαλμα προέρχεται από το ρήμα αγαλλιάζω.

Η Ψυχολογία και ιδιαίτερα η Κοινωνική Ψυχολογία που εκπροσωπώ, έχουν license to be here, από κύριο εκπρόσωπο της Κριτικής Θεωρίας ,  τον  Max Horkheimer. Είναι απαραίτητη η Κοινωνική Ψυχολογία στην Κριτική Θεωρία, έλεγε, από την εμφάνιση του διανοητικού ρεύματος, διότι ο άνθρωπος δεν είναι μόνο η βιολογία και η ψυχή του, είναι και η ένταξη του μέσα στην κοινωνία, από την οποία επηρεάζεται και αντίστοιχα επηρεάζει³. Πρόκειται για  το σημείο συνάντησης Ψυχολογίας και Κοινωνιολογίας, όπως λέει ο Σ. Παπαστάμου, εμιγκρές όπως ο Β. Φιοραβάντες, του επιστημονικού Παρισιού της δεκαετίας του 60-70, είναι το συνεχές-το continuum μεταξύ τους. Βοηθάει στο πέρασμα προς τη συνειδητότητα, στο πέρασμα από τον ατομικισμό στον ολισμό, μετατρέποντας τον homo simplex  σε homo duplex, όπου πλέον,  μπορεί να μπαίνει στη θέση και την αντίληψη του άλλου⁵.

3. Κοινές λέξεις και έννοιες στην Κριτική Θεωρία-στην Κοινωνική Ψυχολογία μελέτης της Καινοτομίας –στην Ταυτότητα Γ. Σκλάβος

Αρχικά να πούμε ότι η Κοινωνική Ψυχολογία από την άποψη προσέγγισης και αλλαγής συμπεριφορών του πληθυσμού, χωρίζεται  στα Αμερικάνικα και Αγγλοσαξονικά μοντέλα Πειθούς (λειτουργικό μοντέλο) και στα μοντέλα Επιρροής της κεντρικής Ευρώπης (γενετικό μοντέλο). Στο μεσοπόλεμο πολλοί Κοινωνικοί Ψυχολόγοι, Φιλόσοφοι  και  Κοινωνιολόγοι, φεύγουν από τη Γερμανία και πηγαίνουν Αμερική προκειμένου να γλυτώσουν από την λαίλαπα του πολέμου που διαφαίνεται στη χώρα.

Μετά τον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο μελετούν μοντέλα για την ανάπτυξη προκειμένου να ορθοποδήσουν οικονομικά οι κοινωνίες, ρεαλιστικά, παραγωγικά, αλλά και εξοντωτικά.

Τη δεκαετία του 60, τον Μάη του 68, ξεσηκώνονται οι φοιτητές αρχικά, για την κατάκτηση εργασιακών δικαιωμάτων, κοινωνικών παροχών, πάταξης του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και των ανισοτήτων. Κάνει την εμφάνιση του το γενετικό μοντέλο  Επιρροής των μειοψηφούντων και κύρια μειονοτικών καινοτόμων ομάδων, που συγκρουσιακά με κοινωνιογνωστική και όχι αιματηρή σύγκρουση, εισηγούνται την καινοτομία.

 Στην εισήγηση αυτή θα ασχοληθώ με λέξεις, λέξεις και έννοιες, κοινές τόσο στην Κριτική Θεωρία, στην Κοινωνική Ψυχολογία και την Ψυχανάλυση , όσο και στον ίδιο τον τιμώμενο σήμερα γλύπτη, Γεράσιμο Σκλάβο.

Αντινομιστές. Οι μειονότητες των πρωτοποριών προτείνουν καινοτόμες ιδέες, με επίλυση και εφαρμογή στην πράξη. Δεν είναι άνομοι, δεν διαμαρτύρονται χωρίς προτάσεις, δεν δημιουργούν χάος. Ο Γεράσιμος Σκλάβος μεταβαίνει από την μορφική στην ανήμορφη μοντέρνα τέχνη και στα γραπτά του μας λέει να τολμάμε, να μην φοβόμαστε, η σκέψη είναι το ταχύτερο μέσο. Για να την προλάβουν τα χέρια του εφευρίσκει το γλυπτικό του καμινέτο που διαπερνά τα σκληρά πετρώματα¹.

Zeitgeist. Είναι το πνεύμα των καιρών που έρχεται και ως προλέγουσα συνείδηση¹ περιγράφει στα κείμενα και τα γλυπτά του ο Γερ. Σκλάβος.

Καινοτόμες μειονότητες του ενός ατόμου- Έστω ένας άνθρωπος, κατά τον Σ.Φρόυντ,  να περάσει στη συνειδητότητα, πρέπει να μελετάται και να ακούγεται διότι σκιαγραφεί το μέλλον, που αργά ή γρήγορα έρχεται. Ο Γ. Σκλάβος «είδε» την εξέλιξη στην Αφαίρεση, την Τραγικότητα της ύπαρξης, την μετάβαση από την «Κοιμωμένη» του Χαλεπά, στο δικό του έργο «Η αρχή μιας εποχής», ως Μοντερνιτέ πλέον, της ίδιας στάσης γυναίκας, αλλά ανήμορφα, χωρίς  ανατομικές ομοιότητες σώματος, όπως περιγράφει ο Β. Φιοραβάντες. Σαν νοερό περίγραμμα που διαλύεται με τον θάνατο ή ξαναγεννιέται απ΄την αρχή, μετά την κάθοδο στον Άδη, τη  Νέκυια του Οδυσσέα πιθανόν {;).

Εσωτερική και εξωτερική έδρα ελέγχου (εσωστρέφεια-εξωστρέφεια). Ο Σκλάβος είναι εσωστρεφής, όπως οι περισσότεροι  καινοτόμοι-προοδευτικοί. Δεν στρέφονται στην κοινωνία ώστε να της μοιάσουν και να μην διαφέρουν, υποστηρίζουν με γενναιότητα τις καινοτομίες που εισηγούνται, χωρίς να υπολογίζουν το κοινωνικό κόστος. Ο Σκλάβος συγκρούεται με την Παράδοση στην Τέχνη της απεικόνισης και του μιμιτισμού, χωρίς να πάψει να την σέβεται. Είναι αντινομιστής, όχι άνομος.

Επιφυλακτική κοινωνία στο Καινούργιο-Ανήμορφη Τέχνη. Οι κοινωνίες όμως είναι επιφυλακτικές απέναντι στην καινοτομία, που διαταράσσει παγιωμένες και γνωστές ασφαλείς  λειτουργίες. Ο Σκλάβος διαταράσσει με τη σκέψη και τα έργα του, την πεπατημένη της παραδοσιακής τέχνης. Η παράδοση για χρόνια δεν τον στηρίζει, γιατί δεν θέλει τίποτα να αλλάξει.

Σύνθεση του κλασσικού με το μοντέρνο. Ο Κριστιάν Ζερβός¹ Κεφαλονίτης του Παρισιού, κριτικός τέχνης, συλλέκτης, εκδότης του διάσημου περιοδικού Cahiers d’ Art, ανακαλύπτει, στηρίζει και προωθεί τον Σκλάβο, μέχρι τελικής παγκόσμιας αναγνώρισης. Εντοπίζει στα έργα του τον κλασσικισμό ενωμένο με την μοντερνιτέ των σχεδίων του. Τα ακίνδυνα τρίγωνα από βέλη (των ελεγμένων παθών μας σε κυκλωτικό χορό;) , οι θριαμβικοί μαστοί της ζωώδους φύσης μας (;), κατά τον  Γάλλο ψυχαναλυτή Ζακ Λακάν, αγγίζουν την θρησκευτική και φιλοσοφική πνευματικότητα, συνθέτοντας το ανυπέρβλητο.

ΑΓΝ και ΑΓΜ -Ανάγκη για Νόηση-Ανάγκη για Μάθηση⁶. Ο Σκλάβος, όπως όλοι οι καινοτόμοι μειονοκεντρικοί, έχουν ΑΓΝ και ΑΓΜ, διαβάζουν, ενημερώνονται, προχωρούν  τη γνώση παρακάτω και  εισηγούνται, το στηρίζουν συγχρονικά στην ομάδα που ανήκουν και διαχρονικά σταθερά, μέσα στο χρόνο.

Υβριδικές Μειονότητες που δεν απορροφώνται να εξαφανιστούν από τις πλειοψηφίες. Σήμερα είναι γνωστό και εφαρμόσιμο, ότι οι ιδέες πρωτοπόρων μειονοτήτων μπορούν να συνυπάρξουν δημιουργικά  μέσα στις πλειοψηφίες, χωρίς να απορροφηθούν και να εξαφανιστούν, αυξάνοντας απλά την αριθμητική πλειοψηφία. Προσφέρουν για το κοινό καλό  και είναι γνωστό ότι οι μειοψηφίες προτείνουν, αλλά οι πλειοψηφίες υπογράφουν τις αλλαγές και την εφαρμογή⁶.

Αντικειμενική Τεκμηρίωση⁷. Η Κοινωνική Ψυχολογία έχει Πειραματική Μεθοδολογία που προσφέρει στατιστική τεκμηρίωση, στα πρότυπα των Θετικών Επιστημών. Δεν θεωρητικολογεί απλά. Δεν ρωτάει ευθέως όπως στις δημοσκοπήσεις πχ. και ανακαλύπτει την κρυμμένη λογική της πραγματικότητας. Αυτό, με άλλα λόγια,  που υπάρχει πίσω και κρύβει ο καθένας μας, προβάλλοντας επί σκηνής, το κοινωνικά αρεστό και αποδεκτό. Ο Σκλάβος αποκαλύπτει  το δικό του αθέατο Ασυνείδητο (;), Μεταφυσικό (;), Υπερβατικό (;). Πρέπει να «αναγνωσθεί» πάνω στα έργα του, γλυπτά και ζωγραφικά, όπως και στα κείμενα που μας άφησε. Η Αγγλίδα ψυχαναλύτρια Marion Milner⁸, εμπειρική «Ζωγράφος της  Κυριακής» και η ίδια, μας χάρισε μεθοδολογία ψυχαναλυτικής ανάγνωσης των έργων τέχνης, «μας μιλάνε σαν λέξεις», είπε.

Ψυχολογοιοποίηση^9,10. Και ερχόμαστε στη βασική αντίσταση της κοινωνίας προς τις ενεργές, καινοτόμες μειονότητες. Είναι η Ψυχολογιοποίηση, τεκμηριωμένη από τον Σ. Παπαστάμου στο Παρίσι και όχι μόνο. ΟΙ μειονοκεντρικοί – πρωτοπόροι Ψυχολογιοποιούνται, συνδέονται δηλαδή οι ιδέες τους με το ψυχολογικό τους προφίλ, είτε είναι καλό, είτε είναι κακό. Η Ψυχολογιοποίηση δεν έχει καμία σχέση με την παθολογία. Είναι φιλόδοξοι, λένε οι πολλοί , οι γνωστοί σταθεροί και ακλόνητοι στις παραδοσιακές ιδέες τους. Είναι έτσι, είναι αλλιώς οι πρωτοπόροι, και εκεί τελειώνει η επιρροή τους. Πλην λίγων αλλά αθέατων εξαιρέσεων, οι λεγόμενοι λανθάνοντες οπαδοί, που πιστεύουν στις καινοτόμες ιδέες, αλλά το κοινωνικό κόστος δεν τους αφήνει να εκφραστούν υπέρ των νέων ιδεών. Η αντιμετώπιση και το ξεπέρασμα της Ψυχολογιοποίησης περιγράφεται πιο κάτω και αποτελεί το δια ταύτα της επίλυσης.

Σύγκρουση¹¹ (Το βούκεντρο της σκέψης, John Dewey)- Ρηγματώδης ενέργεια- Μεμβράνη του Ασυνειδήτου. Οι πρωτοπόρες μειονότητες συγκρούονται, όπως είπαμε, κοινωνιογνωστικά και αναίμακτα, με τις διάφορες μορφές εξουσίας, προσεγγίζοντας με ευλυγισία, καθόλου ακαμψία,  τον πληθυσμό. Αυτό εφόσον απευθύνονται σε ανθρώπους ευαισθητοποιημένους στη Γλώσσα και τον Πολιτισμό, οι υπόλοιποι «ώτα μη ακουόντων», χρειάζονται διαφορετική προσέγγιση,  εξωλεκτικά, χειροπιαστά, όπως ίσως ένα έργο τέχνης που ασυνείδητα «τους αγγίζει». Ο Σκλάβος «γράφει» για όλους, λεκτικά και εικαστικά-εξωλεκτικά. Απευθύνεται σε όλους , μας περιγράφει μέσα από την δική του πορεία, συμβάλλοντας στην αυτογνωσία και την εξέλιξη.

Πράξη και Εφαρμογή. Χωρίς εφαρμογή στην πράξη, η Κριτική Θεωρία  δεν μπορεί να σταθεί, δεν έχει λόγω ύπαρξης μόνο για τη Θεωρία. Ό,τι προτείνεται πρέπει να αγγίζει τον ρεαλιστικό πραγματισμό για την εξελικτική πορεία της κοινωνίας. Στη συνέχεια θα δούμε τις αντιστάσεις προς τις καινοτόμες ιδέες και τους τρόπους επίλυσης και ξεπεράσματος.

4. Πρόταση Επιρροής της Καινοτομίας-Αντι-αφήγημα Ψυχολογιοποίησης  με τη βοήθεια                                                                         των Κοινωνικών Αναπαραστάσεων¹².

Όπως προαναφέρθηκε η ισχυρότερη αντίσταση στις πρωτοπόρες-νεωτερικές ιδέες, είναι η Ψυχολογιοποίηση, η σύνδεση των Ιδεών με το ψυχολογικό προφίλ των μειοψηφικών  ομάδων. Αυτό που μπορεί να την εξαλείψει, είναι η ύπαρξη ενός Ηγέτη στους κόλπους της Νεωτερικής Ομάδας. Ο Ψυχολογιοποιημένος Ηγέτης, χωρίς ακαμψία -με ευλυγισία στη διαπραγμάτευση - μπορεί να αυξήσει την Επιρροή της Ομάδας του. Απαραίτητη προϋπόθεση, η καλή γνώση του πληθυσμού που απευθύνεσαι, οι τεκμηριωμένες Κοινωνικές Αναπαραστάσεις που υπάρχουν.

Το σημερινό Συμπόσιο, προτείνω να αναδείξει και να εξουσιοδοτήσει τον Ψυχολογιοποιημένο Ηγέτη που διαθέτουμε, όλοι εμείς που στηρίζουμε τόσα χρόνια, τον καθηγητή Βασίλη Φιοραβάντε. Σταθερά μέσα στο χρόνο, αλλά και με διάθεση ευέλικτων βελτιωτικών αλλαγών ασχολείται με τη Μοντέρνα Τέχνη και τον Γεράσιμο Σκλάβο. Ο καθηγητής είναι ψυχολογιοποιημένος διότι:

Κατ΄αρχάς είναι «κουρλός» Κεφαλονίτης. Ψυχολογιοποιημένο εξάλλου είναι ολόκληρο το νησί και με καμάρι, σωστά καυχιέται για πολλές πρωτοπορίες.

Είναι φιλικός, επικοινωνιακός, δημοκρατικός, προσιτός, καμία σχέση με τον ακαδημαϊκό από έδρας άλλων εποχών, πολυσυλλεκτικός, ένθερμος της διεπιστημονικότητας, σταθερός στις επιστημονικές και καλλιτεχνικές του επιλογές μελετάει τον Γ. Σκλάβο από τη διδακτορική του διατριβή, αγχώδης, με ευγενική αντιμετώπιση της αμφισβήτησης εκ μέρους των θετικών και ορθολογικών επιστημόνων, με σεβασμό στη διαισθητική γνώση, κ.α. πολλά.

Η σταθερή ομάδα των φίλων-επιστημόνων και καλλιτεχνών που τον πλαισιώνουμε τόσα χρόνια, είμαστε παρόντες να στηρίξουμε και την Ηγεσία του, στο επιστημονικό έργο Γεράσιμος Σκλάβος, όπως  και ανάδειξης της Επτανησιακής Μοντερνιτέ που εισηγείται.

Το ξεπέρασμα των αντιστάσεων απέναντι στην Καινοτομία, απαιτεί Αφαίρεση Κατηγοριοποίησης, με μόνο υπερδομημένο επίπεδο τη λέξη Άνθρωπος. Είναι ο Ανθρωπισμός που θα καταργήσει τις περιχαρακώσεις του καθενός μας, ανοιχτοί και με κριτική σκέψη σε κάθε παλιό που ανανεώνεται σε κάθε καινούργιο που έρχεται.

 

5. Γεφυρώνοντας τα δύο άκρα του Ατλαντικού-Event Marketing¹³ . Ρεαλισμός και Πρωτοπορία στην Πράξη. Απάντηση στο «Πως» για Γεράσιμο Σκλάβο και Επτανησιακή Μοντερνιτέ¹

Εν τούτοις η επιβίωση και ο Αμερικάνικος  ρεαλιστικός πραγματισμός κατά τον Γιούργκεν Χάμπερμας, απαιτούν πράξη και απόδοση. Το Event marketing διαθέτει τεχνικές για την αύξηση προώθησης εταιρικών προϊόντων. Γιατί όχι και ο Πολιτισμός και η Τέχνη;  Η αύξηση της επιρροής και της πειθούς, μεταξύ πολλών, απαιτεί και την ενεργοποίηση όλων των αισθήσεων. Όραση, ακοή, με βίντεο και ταινίες  των έργων και της ζωής του Γ. Σκλάβου. Όσφρηση με κάποιο άρωμα που θα του δώσουμε το όνομα «Σκλάβος και θάλασσα» πχ. Γεύση, κάποιο καινούργιο έδεσμα-γλύκισμα  με brand name Kefalonia, εμπνευσμένο σχηματικά από τα ακίνδυνα τρίγωνα από βέλη, ή τους θριαμβικούς μαστούς των έργων του. Τέλος η ενεργοποίηση της Αφής, εκτός από το άγγιγμα των ίδιων των έργων του Σκλάβου ή τα μουσειακά αντίγραφα, μπορούμε να εμπνευστούμε για τη δημιουργία Εικαστικού Κοσμήματος, για άνδρες και γυναίκες. Μία έντεχνη καρφίτσα π.χ., ένα δαχτυλίδι, ένα βραχιόλι, ένα περιδέραιο, εμπνευσμένα  από τον Γ. Σκλάβο, μπορεί να μας κρατάει συνέχεια δίπλα του, να το αγγίζουμε, να το δωρίζουμε, να μας κοσμεί και να μας εμπνέει.

Τα έργα του Σκλάβου σε κοσμήματα, συνδυασμός κλασσικού και μοντέρνου, θα είναι διαχρονικά και όχι ευκαιριακά, δεν θα ακολουθούν τα γρήγορα γυρίσματα της μόδας, αλλά θα την πλαισιώνουν για πάντα. Χωρίς συντηρητισμό, χωρίς χαοτικό μοντερνισμό. Κατασκευασμένα από υλικά οικονομικά προσιτά για όλους, όχι όμως ευτελή  και πάντα βιοσυμβατά.

 

6. Ταινίες και Λογοτεχνία στην ερμηνευτική Κοινωνική Ψυχολογία. Ν.Καζαντζάκης, Γούντι Άλεν και Ρένι Χάρλιν

Στο βιβλίο Κοινωνικής Ψυχολογίας των Hogg and Vaughan¹⁴, κάθε κεφάλαιο, τελειώνει με προτάσεις λογοτεχνικών βιβλίων και ταινιών, όπου μπορεί κανείς να εντοπίσει και να αναλύσει τις κοινωνιοψυχολογικές θεωρίες που χρησιμοποιούνται και εμπλέκονται. Με αυτήν την έννοια οι Κοινωνικοί Ψυχολόγοι είμαστε μια ιδιαίτερη μορφή Κριτικών Τέχνης, ή για να το πούμε αντίθετα, κάθε Κριτικός Τέχνης θα έπρεπε να διδάσκεται Κοινωνική Ψυχολογία, ώστε εκτός από τα καλλιτεχνικά ρεύματα να γνωρίζει και το Κοινωνιοψυχολογικό συνεχές-contimuum, ανάμεσα στον ατομικό και συλλογικό ψυχισμό, ανάμεσα στο άτομο και την κοινωνία που το διαμορφώνει.

Με αυτήν την έννοια, τα μοναδικά και πρωτοπόρα έργα του Γ. Σκλάβου, παραπέμπουν κατά την άποψή μου,  σε μιαν ένθεη  «Ασκητική» του Ν.Καζαντζάκη. όπως και ο Γ. Σκλάβος μας καλεί μόνοι μας, να αλλάξουμε τον εαυτό μας και τον κόσμο ολόκληρο.

Τέλος, σε δύο ταινίες «Η Κατάρα του Πράσινου Σκορπιού- The Curse of the Jade Scorpion» 2001 του Γούντι Άλεν και «Βαθειά Άγρια Θάλασσα-Deep Blue Sea» 1999 του Renny Harlin.

Στην πρώτη ταινία δύο λέξεις υπνωτίζουν δύο διακεκριμένους υψηλόβαθμους ασφαλιστές, να κλέβουν και να κάνουν κάθε παρανομία.  Οι δύο λέξεις είναι, Μαδαγασκάρη (νησί-ο περίκλειστος μικρόκοσμος του καθενός μας;) και Κωνσταντινούπολη (Μεγαλοϊδεατισμός αυτοκρατοριών;). Τυχαία άραγε χρησιμοποιεί ο Γούντι Άλεν τις συγκεκριμένες λέξεις; Όπως ο Γ. Σκλάβος  με τα έργα και το λόγο του μας καλεί να γίνουμε πολίτες του κόσμου, μακριά από τα άκρα στενών τοπικισμών και ακραίων μεγαλο-οραματισμών. Με τα 4 επίπεδα ανάλυσης της Κοινωνικής Ψυχολογίας  στην ταινία, παρότι δε θεωρείται από τις καλύτερες του Γούντι  Άλεν, αναδεικνύονται οι ατομικές αδυναμίες, οι  κοντινές διατομικές σχέσεις, τα ομαδικά εργασιακά δικαιώματα, η Ιδεολογία των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων.  Ο Ανθρωπισμός στο τέλος νικάει την εικόνα και τη διεφθαρμένη κοινωνία.

Στην άλλη ταινία «Βαθειά Άγρια Θάλασσα», βλέπουμε τις τρελές παρεμβάσεις της Επιστήμης που ωφελεί μεν τον άνθρωπο γενικά, αλλά  κάποιες φορές γεννάει τέρατα, βλέπουμε ακόμα τη δύναμη επιβίωσης της εμπειρικής γνώσης. Από τα σαγόνια τριών καρχαριών με ενισχυμένη νοημοσύνη από γενετική παρέμβαση, σώζονται μόνο ένας θρησκευόμενος μάγειρας και ένας εμπειρικός καλογυμνασμένος δύτης- διασώστης, που όπως ομολογεί, δεν «έχει πατήσει ποτέ» σε αίθουσα  ακαδημαϊκού χώρου. Με ακραία μορφή τονίζεται η αξία της εμπειρικής-επινοητικής –διαισθητικής γνώσης μέσα από την εφαρμογή, όπως και οι ακρότητες της Επιστήμης. 

Συμπερασματικά

Η Κριτική Σκέψη που εισηγούνται να καλλιεργείται, τόσο η Κριτική Θεωρία, όσο και η σύγχρονη Παιδαγωγική, αλλά και ο Γεράσιμος Σκλάβος με τα έργα και τις προτροπές του, ο Πολιτισμός και η Τέχνη που προκαλούν Δέος και Θαυμασμό¹⁵, σήμερα είναι απαραίτητα περισσότερο από ποτέ. Βία, Πόλεμοι, Φτωχοποίηση και Ανισότητες, δημιουργούν αβεβαιότητα και αστάθεια.

Το σύνολο δημιούργημα του Γερ. Σκλάβου, μαζί με την Ανήμορφη Μοντέρνα Τέχνη, διαλύουν  τα όρια και γεννούν νέες μορφές, χωρίς να ακυρώνουν τίποτα και κανέναν. Ας τους δώσουμε το χώρο και το μερίδιο που τους αξίζει!

 

 

Αναφορές

1.      Φιοραβάντες, Β. (2021)  Μελέτη για τον Γεράσιμο Σκλάβο. Αθήνα, εκδ. Δίσιγμα

2.     Appelbaum, P. (2023). QUEER TIME/MATH TIME. For the Learning of Mathematics 43, 1 (March, 2023)

3.     Φιοραβάντες, Β. Σύγχρονη  Κριτική Θεωρία-Τρίτομο (υπό έκδοση)

4.     Ρήγα, Αν. Β. (2009). Ψυχολογία της Τέχνης. Συλλογικό. Αθήνα, εκδ. Πεδίο

5.     Forgas, J., Crano, W., Fiedler, K. (2022). Εφαρμογές της Κοινωνικής Ψυχολογίας. Η συνεισφορά στην αντιμετώπιση προβλημάτων του πραγματικού κόσμου. (επιστημονική επιμέλεια Προδρομίτης, Γ., Παπαστάμου, Σ.) Αθήνα, εκδ. Πεδίο

6.     Yzerbyt V.& Klein.Ol. (2022) Κοινωνική Ψυχολογία. Ψυχολογικές προεκτάσεις. (Επιμ. Παπαστάμου, Σ., Προδρομίτης, Γ., Γκίκα Μ. Αθήνα, εκδ. Πεδίο

7.     Αράβου- Παπαδάτου, Σ. (2015) Σημειώσεις Κοινωνικής Ψυχολογίας για το μάθημα Κοιν. Ψυχολογία και Διάδραση. Ιόνιο Πανεπιστήμιο. Αργοστόλι, Τμήμα Ψηφιακών Μέσων και Επικοινωνίας ΤΨΜΕ

8.     Milner, M. (2017) «Όταν δεν μπορείς να ζωγραφίσεις, Εμπόδια στην Ψυχολογική

Δημιουργικότητα». Αθήνα, εκδ. Πεδίο

9.     Παπαστάμου, Σ. (2011) Ψυχολογιοποίηση. Αθήνα, εκδ. Πεδίο

10. Αράβου- Παπαδάτου, Σ. (2005) «Ο Έρωτας αντίστιξη στο Φόβο». Αθήνα, εκδ. Ελληνικά Γράμματα (εξαντλημένο, διατίθεται από τη συγγραφέα. Βρίσκεται στη βιβλιοθήκη Οδοντιατρικής ΕΚΠΑ. Οδοντιατρική Θεσσαλονίκης. Κοργιαλένειος βιβλιοθήκη Αργοστολίου. Ιακωβάτειος βιβλιοθήκη Ληξουρίου).

11. Ξανθόπουλος, Π. & Μαντόγλου, Αν. (2020) Μεταμορφώσεις της επιστημονικής και της πρακτικής σκέψης. Αθήνα, εκδ. Παπαζήση

12. Αράβου -Παπαδάτου, Σ. (2008) «Διαδικασίες επιρροής οδοντιατρικά φοβικών και μη φοβικών ασθενών». Διδακτορική διατριβή. Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών. Τμήμα Ψυχολογίας

13. Erber Sigrun (2009) Event Marketing. Αθήνα, εκδ. Προπομπός

14. Hogg, M. & Vaughan, G. (2010). Κοινωνική Ψυχολογία. Αθήνα, εκδ. Gutenberg

15. Αντώνογλου Αν. (2015). Κοινωνικές Αναπαραστάσεις του Πολιτισμικού Τουρισμού. Πτυχιακή εργασία (επίβλεψη  Σοφία Αράβου-Παπαδάτου). Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Αργοστόλι ΤΨΜΕ  

 

*Η Σοφία Αράβου-Παπαδάτου είναι  Δρ Κοιν. Ψυχολογίας, MSc Κοινωνικής Οδοντιατρικής, Εικαστικός, Ποιήτρια και Πεζογράφος, μέλος του ΟΟΛΚ Ομίλου Οδοντιάτρων Λογοτεχνών Καλλιτεχνών. Έχει εκδώσει 2 ποιητικές συλλογές, ένα δοκιμιακό μυθιστόρημα και μία ιστορική μυθοπλαστική αλληγορία. Συμμετέχει σε πολλούς λογοτεχνικούς, καλλιτεχνικούς και επιστημονικούς συλλογικούς τόμους. Δίδαξε (2010-2015) ως επιστ. συνεργάτης, στο σημερινό Ιόνιο Πανεπιστήμιο ΤΨΜΕ στο Αργοστόλι. Αρθρογραφεί και έχει δική της σελίδα «εν Σοφία» στο kefaloniastatus.gr

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ

 ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ ΣΤΟ ΣΥΜΠΟΣΙΟ «ΣΚΛΑΒΟΣ-ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ. ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ-ΣΚΛΑΒΟΣ. Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΖΕΡΒΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟ», 11-12/10/2025

Π. ΚΑΠΠΑΤΟΣ

Αγαπητές φίλες και αγαπητοί φίλοι,
Αξιότιμοι διοργανωτές, εισηγητές και συμμετέχοντες του συμποσίου,

 

Σας ευχαριστώ θερμά για την τιμητική πρόσκληση να συμμετάσχω στη σημερινή εκδήλωση, αφιερωμένη στη μνήμη και το έργο του μεγάλου Κεφαλονίτη γλύπτη Γεράσιμου Σκλάβου.

Δυστυχώς, δεν μπορώ να βρίσκομαι κοντά σας απόψε, καθώς εκπροσωπώ τη Βουλή των Ελλήνων σε άλλη επίσημη εκδήλωση. Ωστόσο, θέλω να στείλω τον εγκάρδιο χαιρετισμό μου και να εκφράσω τον θαυμασμό μου για αυτή τη σημαντική πρωτοβουλία:

 

·        Στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο  του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός,

·        Στον Δήμο Αργοστολίου,

·        Στο Εργαστήρι Κοινωνικής Θεωρίας του ΕΚΠΑ

·        και στη Σύγχρονη Πινακοθήκη Villa Ροδόπη.

Ιδιαίτερη μνεία θα ήθελα να κάνω στη Σοφία Αράβου-Παπαδάτου, εκπρόσωπο του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός, η οποία υπήρξε ψυχή αυτής της προσπάθειας. Έφυγε δυστυχώς από κοντά μας πριν από λίγες ημέρες, αφήνοντας πίσω της πολύτιμη παρακαταθήκη αγάπης για την τέχνη και τον Γεράσιμο Σκλάβο.

Ο Γεράσιμος Σκλάβος υπήρξε μια ξεχωριστή μορφή της τέχνης και του πνεύματος. Το έργο του δεν περιορίζεται στη γλυπτική. Είναι βαθιά στοχαστικό, συνδέει την τέχνη με τη φιλοσοφία, την ύλη με το πνεύμα, και το ωραίο με την κοινωνία και τον άνθρωπο.

Ιδιαίτερα συγκινητικό είναι ότι σήμερα, στο Αργοστόλι, προχωρά η δημιουργία του Μουσείου Γεράσιμου Σκλάβου, με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και φορέα υλοποίησης τον Δήμο Αργοστολίου.

Πρόκειται για ένα έργο που θα τιμήσει όπως αξίζει τον μεγάλο μας καλλιτέχνη και θα αποτελέσει σημείο αναφοράς για τον πολιτισμό και την ιστορία του νησιού μας.

Αισθάνομαι ιδιαίτερη χαρά και υπερηφάνεια που είχα τη δυνατότητα να συμβάλω ουσιαστικά σε αυτή την προσπάθεια.

Μαζί με τον Δήμαρχο Αργοστολίου, Θεόφιλο Μιχαλάτο, και τον αείμνηστο Νίκο Φραντζή, που με αγάπη και επιμονή εργάστηκε για να διατηρηθεί ζωντανή η μνήμη και η κληρονομιά του Σκλάβου, επισκεφθήκαμε πριν από λίγα χρόνια τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στο Μέγαρο Μαξίμου, όπου του παρουσιάσαμε την ιδέα και τη σημασία του Μουσείου για την Κεφαλονιά.

Ο Πρωθυπουργός αγκάλιασε αμέσως την πρόταση και στήριξε προσωπικά τη χρηματοδότησή της μέσα από το Ταμείο Ανάκαμψης.

Αξίζει να αναφερθεί ότι και το γραφείο του Πρωθυπουργού κοσμεί έργο του Γεράσιμου Σκλάβου, γεγονός που δείχνει την εκτίμηση και τον σεβασμό που απολαμβάνει το έργο του σε εθνικό αλλα και διεθνές επίπεδο.

Κλείνοντας, εύχομαι κάθε επιτυχία στις εργασίες του συμποσίου.

Είμαι βέβαιος ότι οι εισηγήσεις και οι συζητήσεις σας θα φωτίσουν ακόμη περισσότερο την αξία του έργου του Γεράσιμου Σκλάβου και θα αναδείξουν τη βαθιά σχέση της Κεφαλονιάς με την τέχνη, τον πολιτισμό και τον ανθρωπισμό.

 

Σας ευχαριστώ από καρδιάς και εύχομαι καλή συνέχεια.

 

Με τιμή,

Παναγής Καππάτος

Βουλευτής Κεφαλονιάς & Ιθάκης

Κ. ΕΥΑΓΓΕΛΑΤΟΣ

Κυρίες και Κύριοι.

Αξιότιμοι εκπρόσωποι του Δήμου Αργοστολίου, εκπαιδευτικών και πολιτιστικών φορέων του νησιού μας, αγαπητοί  σύνεδροι.

Με ιδιαίτερη συγκίνηση, αίσθημα ευθύνης, σεβασμού αλλά και διανοητικής χαράς συμμετέχω, ως συντονιστής και εισηγητής,  με θεωρητική ομιλία του περί «αμορφικής-art informel» τέχνης στο διήμερο συμπόσιο  που αρχίζει σήμερα στο  Δημοτικό Θέατρο Αργοστολίου «Ο Κέφαλος», με τίτλο: «ΣΚΛΑΒΟΣ-ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ, ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ-ΣΚΛΑΒΟΣ. Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΖΕΡΒΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΟ». Το επιστημονικό συμπόσιο που οργάνωσε το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο  του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός», σε συνεργασία με τον  Δήμο Αργοστολίου, το Εργαστήριο Κοινωνικής Θεωρίας και  Έρευνας-Τμήμα Κοινωνιολογίας του ΕΚΠΑ και την Σύγχρονη Πινακοθήκη Villa Ροδόπη- Art Studio EST του Αργοστολίου, εκ των πραγμάτων θα είναι ένα ορόσημο για τις θεωρητικές αισθητικές, κοινωνιολογικές, και διεπιστημονικές απόψεις, έρευνες, θέσεις και αντιθέσεις, που είναι ευνόητο και ζητούμενο να αναδύονται, να διατυπώνονται και πιθανόν να βιώνονται εννοιολογικά από περιπτώσεις εμβληματικών προσωπικοτήτων όπως ο Κριστιάν Ζερβός και ο Γεράσιμος Σκλάβος, που ο καθένας με την παιδεία, το ταλέντο, την ακάματη πνευματική εμβάθυνση και τα έργα του εκπροσωπούν μια πολύ σημαντική χρονική περίοδο του μοντερνισμού, πριν την βαθμιαία υποχώρηση του από το αισθητικό προσκήνιο και την σε μεγάλο βαθμό αντικατάσταση των επιδιώξεων του  από τον γενικά συμβατικό μεταμοντερνισμό της εποχής μας.

Προσωπικά ευχαριστώ  ιδιαίτερα τον φίλτατο,  καθηγητή Βασίλη Φιοραβάντε, ο οποίος έχει αφιερώσει το μεγαλύτερο μέρος των θεωρητικών του μελετημάτων και του στοχασμού του στο έργο του Σκλάβου, για την διαχρονική συνεργασία μας σε συμπόσια τέχνης και συλλογικές εκδόσεις. Ευχαριστώ  τον διακεκριμένο καθηγητή Φίλιππο Νικολόπουλο, για την τιμητική συνεργασία μου, ως  ιδρυτής της Σύγχρονης Πινακοθήκης Villa Ροδόπη- ART STUDIO EST και τακτικό μέλος του ιστορικού συλλόγου του Παρνασσού, με το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός, το οποίο διευθύνει με μεγάλη επιτυχία.

Δυστυχώς το συμπόσιο μας αρχίζει χωρίς να είναι μαζί μας η εκλεκτή φίλη, αείμνηστη  Δρ. Σοφία Αράβου-Παπαδάτου, εκπρόσωπος του Παρνασσού, η οποία βοήθησε τα μέγιστα, παρά τις δυσκολίες, για την πραγματοποίηση του συμποσίου. Εκφράζω στα μέλη της οικογένειας της τα εγκάρδια συλλυπητήρια μου. Η μνήμη της προσφοράς και των χαρισμάτων της θα μείνει υποδειγματικά ζωντανή.

Πριν αρχίσουν οι χαιρετισμοί των αρμοδίων για το συμπόσιο θα ήθελα να τονίσω την αναγκαιότητα της τέχνης, ως πνευματικό αγαθό για όλους, στην ανθρώπινη καθημερινότητα, την επιχειρούμενη πολλαπλά και συστηματικά πνευματική αδράνεια και την κοινωνικοπολιτική απάθεια.

Με τις θερμές ευχαριστίες μου.

Κώστας Χ. Ευαγγελάτος

Ζωγράφος, Λογοτέχνης, Θεωρητικός της τέχνης.

 

 

Ε. ΣΙΝΑΓΚΡΑ

Ομιλία τιμής προς τον Γεράσιμο Σκλάβο** απο την Εμμανουελλα Σιναγκρα, Επίτιμη Προξενος Γαλλιας στην Κεφαλονια, Ιθακη, Λευκαδα και Ζάκυνθο.

 

Κυρίες και κύριοι,

Σήμερα συγκεντρωνόμαστε για να αποτίσουμε φόρο τιμής σε μια εξέχουσα προσωπικότητα, έναν άνθρωπο του οποίου το έργο και η ζωή έχτισαν μια πολύτιμη γέφυρα μεταξύ της Ελλάδας και της Γαλλίας, μια γέφυρα πολιτισμικών, καλλιτεχνικών και πνευματικών ανταλλαγών. Αναφέρομαι στον Γεράσιμο Σκλάβο.

Ο Γεράσιμος Σκλάβος δεν είναι απλώς ένας γλυπτης ή διανοούμενος· είναι πραγματικός πρεσβευτής της συνάντησης δύο πλούσιων και βαθιών πολιτισμών. Καθ’ όλη τη διάρκεια της καριέρας του, κατάφερε να ενσαρκώσει το πνεύμα του διαλόγου που ενώνει τη γαλλική αυστηρότητα και κομψότητα με το πάθος και το μεσογειακό φως της Ελλάδας.

Η σχέση του με τη Γαλλία δεν περιορίζεται σε απλή επιρροή· είναι μια ιστορία φιλίας και αμοιβαίου σεασμού. Ο Γεράσιμος έκανε το Παρίσι το δεύτερο σπίτι του, έναν τόπο όπου έκτισε ισχυρούς δεσμούς με καλλιτέχνες, διανοούμενους και κριτικούς τέχνης, αλλά και έναν χώρο ελευθερίας όπου η έκφρασή του μπόρεσε να ανθίσει. Η Γαλλία, με το ανοιχτό της πνεύμα και την πολιτιστική της κληρονομιά, γονιμοποίησε βαθιά το βλέμμα και τη δημιουργία του.

Ωστόσο, στην καρδιά αυτής της γαλλοελληνικής σύνδεσης βρίσκεται μια καθοριστική προσωπικότητα: ο Κριστιάν Ζέρβος. Ο Ζέρβος, ο ίδιος ένας διακεκριμένος Έλληνας εγκατεστημένος στο Παρίσι, ήταν όχι μόνο ένας εξαιρετικός κριτικός τέχνης αλλά και ένας σημαντικός διαμεσολαβητής του ελληνικού πολιτισμού στη Γαλλία. Η σχέση μεταξύ Γεράσιμου Σκλάβου και Κριστιάν Ζέρβου ήταν σχέση μέντορα και μαθητή, έμπνευσης και αφοσίωσης, αλλά και δύο πνευμάτων ενωμένων από την ίδια πεποίθηση: πως η τέχνη είναι μια παγκόσμια γλώσσα που μπορεί να υπερβεί σύνορα και εποχές.

Μέσα από αυτή τη σχέση, ο Γεράσιμος Σκλάβος βρήκε μια γόνιμη ματιά, μια αναγνώριση ζωτικής σημα στον χώρο της ευρωπαϊκής τέχνης, παραμένοντας ταυτόχρονα βαθιά ριζωμένος στις ελληνικές του ρίζες. Η ανταλλαγή αυτή συνέβαλε στην εξάπλωση του ελληνικού πολιτισμού, ιδίως στην καλλιτεχνική σύγχρονη σκηνή, ενυναμώνοντας παράλληλα το γαλλικό πνευματικό και καλλιτεχνικό περιβάλλον.

Οι κριτικοί τέχνης λέγανε ότι ο Σκλάβος «δημιούργουσε» με την ψυχή του ή μάλλον, μετέφερνε την ψυχή του στο έργο του.

Αναφερόμενοι σήμερα στον Γεράσιμο Σκλάβο, τιμούμε όχι μόνο έναν καλλιτέχνη με αξιοσημείωτο ταλέντο αλλά και μια φιγούρα σύζευξης και ανταλλαγής μεταξύ λαών και πολιτισμών. Η πορεία του αποτελεί έμπνευση για το τι σημαίνει πολιτισμικός διάλογος: πλούτος, ανοιχτότητα, κοινοί θησαυροί.

Είθε το έργο του να ζει και να εμπνέει, και η μνήμη του να μας υπενθυμίζει τη σημασία της συνάντησης, της ανταλλαγής και της φιλίας μεταξύ των λαών.

Σας ευχαριστω για την προσοχή σας και ευχαριστώ θερμα τους οργανωτές για την πρόσκληση να συμμετάσχω σε αυτη την συνέδρια.

 

Μ. ΒΕΡΓΩΤΗ 

Αξιότιμοι προσκεκλημένοι,

Εκ μέρους της Τουριστικής Επιτροπής θέλω να συγχαρώ τους διοργανωτές αυτής της σημαντικής εκδήλωσης που εντάσσεται στο πλαίσιο της βαθιάς αναγνώρισης του έργου του Γεράσιμου Σκλάβου και της επίδρασης που είχε στην ελληνική και διεθνή τέχνη. Ο Γεράσιμος Σκλάβος, με την πρωτοποριακή του προσέγγιση στη γλυπτική και την κριτική του σκέψη, παραμένει μία από τις πιο σημαντικές φιγούρες της σύγχρονης καλλιτεχνικής σκηνής.

Η παρουσίαση και η ανάλυση του έργου του μέσα από τις οπτικές της κριτικής θεωρίας και της φιλοσοφίας αποτελούν μια ευκαιρία για όλους μας να εξετάσουμε σε βάθος τις κοινωνικές και φιλοσοφικές διαστάσεις της τέχνης του, καθώς και την πολιτιστική κληρονομιά που αφήνει πίσω του. Αξιοσημείωτο είναι επίσης ότι το συμπόσιο αυτό έρχεται σε μια σημαντική χρονική στιγμή, καθώς το Μουσείο του Σκλάβου βρίσκεται σε εξέλιξη. Με την ολοκλήρωση του, θα αποτελέσει έναν σημαντικό πόλο έλξης για όλους τους λάτρεις της τέχνης και της ιστορίας.

Σας ευχόμαστε μια εμπνευσμένη και δημιουργική παραμονή στο συμπόσιο και προσβλέπουμε στη συνέχιση αυτής της σπουδαίας πολιτιστικής πορείας.

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΤΟΥ Φ.Σ «ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ»

 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΤΟΥ Φ.Σ «ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ» ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΚΔΗΜΙΑ ΤΗΣ ΕΚΠΡΟΣΩΠΟΥ ΑΥΤΟΎ ΣΤΗ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ ΔΡΟΣ ΣΟΦΙΑΣ ΑΡΑΒΟΥ-ΠΑΠΑΔΑΤΟΥ

Με μεγάλη θλίψη πληροφορηθήκαμε τον απρόσμενο θάνατο της Δρος Σοφίας Αράβου -Παπαδάτου που ήταν εκπρόσωπος του «Παρνασσού» στην Κεφαλονιά.

Με την εκδημήσασα συνεργαστήκαμε πολύ αποτελεσματικά τους τελευταίους μήνες για το Συμπόσιο στο Αργοστόλι για τον Γεράσιμο Σκλάβο και ομολογουμένως η συμβολή της σχετικά με τη διοργάνωση ήταν πολύτιμη. Επίσης και σε άλλες εκδηλώσεις (και στον «Παρνασσό» και στο Αργοστόλι) για τον μεγάλο γλύπτη πρωτοστατούσε, τόσο ως προς το οργανωτικό μέρος όσο και ως ομιλήτρια. Διακρινόταν για τις μεστές και πρωτότυπες εισηγήσεις της καθώς ανίχνευε θεωρητικές προεκτάσεις του συνολικού έργου του μεγάλου καλλιτέχνη. Δρ. Κοινωνικής Ψυχολογίας είχε τον τρόπο της να προσεγγίζει το έργο του (σε συνεργασία με τον Καθηγητή Βασίλη Φιοραβάντε) με ματιές που δεν ήταν γνωστές μέχρι τώρα στους καλλιτεχνικούς και θεωρητικούς κύκλους που απασχολούντο με αυτό.

Η Σοφία Αράβου- Παπαδάτου ήταν λαμπρή επιστήμων και επαγγελματίας, όπως φυσικά και μητέρα και γιαγιά, που συνδύαζε αρμονικά τα οικογενειακά της καθήκοντα με την επιστημονική και πολιτιστική της προσφορά. Επάξια εκπροσώπησε τον « Παρνασσό» στην Κεφαλονιά και η απώλειά της αφήνει ένα δυσαναπλήρωτο κενό. Η μνήμη της αποτελεί για μας νέα παρακίνηση για πολιτιστικές δραστηριότητες στη Κεφαλονιά. Ευχόμαστε από καρδιάς θερμά συλληπητήρια στα οικογενειακά της πρόσωπα. Να τη θυμούνται πάντα με περηφάνια.

Καθηγητής Φίλιππος Νικολόπουλος 

Γραμματέας της Κοσμητείας και όλων των Σχολών του Φ.Σ. «Παρνασσός» και

Επιστημονικά Υπεύθυνος του Ελεύθερου Παν/μίου του.