Η Κοινωνική Διαμόρφωση και εξέλιξη της Τέχνης του 19ου αιώνα

Ασπασία Μαστρογιάννη 

 Η Κοινωνική Διαμόρφωση και εξέλιξη της Τέχνης του 19^ου αιώνα

Η τέχνη του 19^ου αιώνα, δεν ήταν παρά μια μακρόχρονη εξέγερση ενάντια στην ακαδημαϊκή παράδοση. Οι καλλιτέχνες όρθωσαν τις αυθεντικές παραδόσεις και έπαιξαν πρωταρχικό ρόλο στην εξέλιξη της μοντέρνας τέχνης, επιδιώκοντας τα έργα τέχνης να έχουν κάποιο σημαντικό στόχο, η αντίληψη τους για την εντύπωσει υπερέβαινε τα προκαθορισμένα όρια παρατήρησης. Τα βασικά στοιχεία κριτικής, αναφέρονταν στον κοινωνικό και αισθητικό τομέα, ανάμεσα σε αυτά συμπεριλαμβάνονται οι εφημερίδες, τα περιοδικά και οι συλλέκτες έργων τέχνης. Η ανάγκη για την δημοσιότητα της τέχνης και η στενότερη επαφή της με το κοινό άρχισαν να αντιμετωπίζονται πάνω σε νέες βάσεις, οι οποίες κατακτούν περισσότερο έδαφος με τις γνωστές επιπτώσεις στην καταναλωτική κοινωνία του σήμερα  Το βασικό θέμα στην ζωγραφική είναι το χρώμα και ο πλαστικός χώρος αποκτά δύο διαστάσεις όταν το χρώμα γίνεται καθαρός τόνος και η τρίτη διάσταση στην ζωγραφική χάνει την σημασία που της απέδιδαν στην Αναγέννηση.

Τα δεδομένα των καλιτεχνών τον 19^ο αιώνα ερμηνεύτηκαν με προσωπικό και ανεξάρτητο τρόπο και έδωσαν νέους προσανατολισμούς. Συνεπώς με τις σύγχρονες τάσεις  περάσαμε στο καθαρό χρώμα του φωβισμού, στην επιβολή της γραμμής του εξπρεσιονισμού, στην κυριαρχία της λογικής και των γεωμετρικών τόπων του κυβισμού, στην αποθέωση της ταχύτητας και στο μέλλον του φουτουρισμού. Ουσιαστικά πρόκειται για μορφικές επαναστάσεις, οι οποίες βασίστηκαν σε νέα συστήματα μορφικών αξιών με διαφορετικές ερμηνείες της πραγματικότητας, οι οποίες δεν απέβλεπαν μόνο στην παρουσίαση του γνωστού, αλλά και στην εξερεύνηση προς το άγνωστο.

Αυτό που διαπιστώθηκε με τον μοντερνισμό στον εικοστό αιώνα, ήταν από την μία πλευρά η απομάκρυνση από την οπτική πραγματικότητα και την ερμηνεία της και από την άλλη, η όλο και πιο έντονη μεταβολή των μορφοπλαστικών μέσων σε αυτόνομες εκφραστικές δυνατότητες. Η σημαντική έρευνα που μπόρεσε να γίνει, δεν ήταν η εκτίμηση για το τι συνέβη στον 20^ο αιώνα, αλλά η επανεκτίμηση αυτού που συνέβη στο τέλος του 19^ου αιώνα.   . Η ερμηνευτική επανεξέταση των μεγάλων κοινωνικών και ιδεολογικών ζυμώσεων του 19^ου αιώνα, η οποία επιχειρήθηκε τελευταία από ορισμένους οξυδερκείς ιστορικούς, αλλά και οι μουσειακές εκθέσεις, όπως αυτή του 1993 στο Orsay, αποτέλεσαν μια ταυτόχρονη επιβεβαίωση της αναγκαιότητας αυτού του προσανατολισμού.

    

Η ποιότητα της αισθητικής εμπειρίας υπολογίζεται στον βαθμό που ένα έργο τέχνης είναι ανεξάρτητο ή υπερβαίνει τα κοινωνικό-πολιτικά θέματα. Η μελέτη για την κοινωνική εξέλιξη της τέχνης  και η έννοιά της αισθητικής εμπειρίας μπόρεσε να χρησιμοποιηθεί για την επιλογή μιας ομάδας καλλιτεχνών και έργων τέχνης, και εδώ υπάρχει η απόδειξη που πρότεινε ο Greenberg, ότι δηλαδή οι έννοιες του όρου «avangarde» άλλαξαν ιδιαίτερα μετά το 1870. Ορισμένοι υποστήριζαν ότι ο μοντερνισμός μετέφερε το ιστορικό και πολιτικό έδαφος το οποίο ορίστηκε από τον όρο της πρωτοπορίας, χρησιμοποιώντας τον σαν ένα μέσο που περιελάμβανε τα σημεία για να υποστηρίξει μια ιδιαίτερη γραμμή ανάπτυξης. Ορισμένοι καλλιτέχνες μετατόπισαν την σχέση μεταξύ τέχνης και κοινωνίας και αυτό έγινε γιατί ασχολήθηκαν με θέματα όπως η σύγχρονη πόλη και ο σύγχρονος τρόπος ζωής.

Ένας από τους κύριους στόχους, ήταν να ερευνηθεί η οικονομικό-ιστορική αξία αυτών των μετατοπίσεων, έννοιες όπως παρουσιάστηκαν με τα έργα του Courbet, του Manet, του Monet και του Pissarro. Οι μελέτες αυτές συλλέχθηκαν με τέτοιο τρόπο, ώστε να θεωρηθούν εκβάσεις μιας μεθόδου σχετικά με την κοινωνική ιστορία της τέχνης, συμπεριλαμμβανομένων και των παραδειγμάτων που προσέγγισαν αυτή την παράδοση.

Σχετικά με τον μοντερνισμό, όπως φαίνεται στα γραπτά του Baudelaire, οι καλλιτέχνες και οι κριτικοί είδαν τις μοντέρνες κοινωνικές εμπειρίες, σαν ένα αναπόσπαστο στοιχείο μιας ευσυνείδητης συμπεριφοράς προς τα μέσα, με τα οποία αυτές μπόρεσαν να παρουσιαστούν.  Σύμφωνα με τον Baudelaire η ζωή του σύγχρονου Παρισιού, ήταν πλούσια σε ποιοτικά και αξιόλογα θέματα. Στον ορισμό που έδωσε για τον «μοντερνισμό» τον αναφέρει σαν μια συμπεριφορά ή συνείδηση και αναγνώρισε την ταυτότητα δύο βασικών στοιχείων, το ένα ήταν το εφήμερο, το απρόβλεπτο και το άλλο ήταν το αιώνιο και το μόνιμο. Για τον Baudelaire, η μοντέρνα ζωή ήταν τόσο αντιφατική, που μπορούσε να δοθεί με αναπαραστάσεις σύμφωνα με τις οποίες τα άτομα διαμόρφωσαν την ταυτότητα τους και εκφράστηκαν κατάλληλα στον μοντέρνο τρόπο ζωής. Στην κοινωνική παραγωγή, οι άνθρωποι μπήκαν σε καθορισμένες σχέσεις που ήταν απαραίτητες και ανεξάρτητες με την θέληση τους. Οι σχέσεις αυτές, αντιστοιχούσαν σε ένα ιδιαίτερο τμήμα ανάπτυξης των υλικών  και παραγωγικών δυνάμεων.

Στην συγκεκριμένη περίπτωση, υπήρξε ο μοντερνισμός, η βιομηχανοποίηση και οι δομές του μοντέρνου καπιταλισμού. Στην περίπτωση αυτή, ο Baudelaire εννοούσε τον μοντερνο αστό όταν μίλησε για την ακαταμάχητη δύναμη του μοντερνισμού. Εδώ, μπορεί να παρατηρήσει κανείς μια σημαντική συμπληρωματική εμπειρία για τον μοντέρνο άνθρωπο του Baudelaire ,ο οποίος έψαχνε εκείνο το χαρακτηριστικό, που ονομαζόταν «μοντερνισμός» στα κοινωνικά και πολιτικά γραπτά του Marx και του Engels.

Ο Baudelaire, έζησε σε μια περίοδο που δοκίμασε αυτά που ο Marx και ο Engels περιέγραψαν σαν «μια συνεχή επανάσταση της παραγωγής, την αδιάκοπη διαταραχή που διαχώρησε την εποχή του αστού, από τις προηγούμενες περιόδους». Υποστήριξε ιστορικά, ότι η μπουρζουαζία, έπαιξε τον πιο επαναστατικό ρόλο για την θέσπιση της μοντέρνας βιομηχανίας στην παγκόσμια αγορά και το ελεύθερο εμπόριο, χαρακτηριστικό της μοντερνοποίησης που καθόρισε μια ιδιαίτερη σχέση, στη τάξη των μοντερνιστών.   

Βιβλιογραφία

1.   Argan G.C,L’arte moderna 1770-1970.Φλωρεντία, Sansoni 1982

2.   Badt K. The art of Cezanne,Berkeley-Los Angeles, University of California Press 1965.

3. Baudelaire, Peter Quennell(ed), My Heart Laid Bare and other prose writings, London,1968.

4.   Bernard E., Impressionim, Denvir 1985

5.   Bauderaire C.,  Curiosites esthetiques, Paris 1962.

6.   Lefeuvre M., Merleau Ponty au dela de la phenomenology, Παρίσι Klincksieck, 1976.

7.   Ventury, Les archives de I’impresionisme, Paris,1939.

8.   Φιοραβάντες Β., Κοινωνική αισθητική και διαπολιτισμικότητα, Ελλην. Γράμματα.

9.   Χάουζερ Α.Κοινωνική ιστορία της τέχνης,  Κάλβος 1980. 
10.  Emile Ζ., L’oeuvre’ Garnier-Frammarion, Paris 1974.

  

.