ΤΟ ΟΠΛΟ ΤΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ – ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΟ-ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΤΗΡΙΓΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ. Η ΝΕΑ ΤΡΑΓΙΚΗ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ.

ΤΟ ΟΠΛΟ ΤΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ – ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΩΝ  ΠΟΛΙΤΙΚΟ-ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΩΝ ΣΤΗΡΙΓΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ. Η ΝΕΑ ΤΡΑΓΙΚΗ ΕΠΟΧΗ ΤΗΣ ΜΕΤΑΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗΣ.

      Κάθε επανάσταση κινδυνεύει από την αναπόφευκτη και ακατανίκητη επέλαση των μικροαστών.

                                       Μαγιακόφσκι

Ι. Η παρατεταμένη και επί μακρόν ανοδική πορεία της παγκοσμιοποίησης συνοδεύτηκε από τη δημιουργία ενός νέου ανθρωπολογικού τύπου, ενός υβριδίου-αριστερής κατά κανόνα – προέλευσης, εύκαμπτου, προσαρμόσιμου, διαμεσολαβημένου. Η περίοδος βέβαια αυτή της ακμής της παγκοσμιοποίσης¹ παρήλθε ανεπιστρεπτεί, αφήνοντας πίσω της μια κατάσταση ερειπίων, κοινωνικών και ανθρώπινων.

Τα υβριδιακά ανθρωποειδή κατάλοιπα βέβαια παραμένουν, επιβιώνουν και αναπροσαρμόζονται στα νέα άγρια δεδομένα. Δυστυχώς θα χρειαστεί να περάσει ένα μεγάλο χρονικό διάστημα για ν’απαλλαγεί η κοινωνία από αυτά τα παράσιτα².

Στη μεταπαγκοσμιοποίηση που αρχίζει επίπονα, αντιφατικά και συγχρόνως προκλητικά με τις αβεβαιότητες που προκαλεί και τις απρόβλεπτες και ακραίες μεταπτώσεις της, η τάση είναι βέβαια προς τη δημιουργία νέων και παραγωγικών–ανταγωνιστικών, για να χρησιμοποιήσουμε ένα όρο του νεοφιλελεύθερου συρμού, συνθηκών και καταστάσεων. Ο υπόρρητος πάντοτε στόχος του ανασυγκροτούμενου βίαια συστήματος είναι η ισοπέδωση των κάθε λογής προσαρμόσιμων διαμεσολαβούντων  και διαμερολαβημένων και συνάμα η επιβολή της υποταγής του ανθρώπου. Έτσι τίθενται οι βάσεις για τη δημιουργία του παγκόσμιου νεοσκλαβοπάζαρου. Αυτή η νεομεσαιωνική κατάσταση του μεταλλαγμένου παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού συνεπάγεται αναπόφευκτα την ολική – εσωτερική και εξωτερική υποδούλωση του ανθρώπου³. Ο νέος υποταγμένος άνθρωπος δεν θα έχει πλέον  καμία οντότητα, αξιοπρέπεια, υπόσταση, αυτονομία, αυτοτέλεια. Με άλλα λόγια οδηγούμαστε στην έκλειψη και την ισοπέδωση του εσωτερικού ή του βιωμένου κόσμου του. Ο άνθρωπος μεταλλάσσεται καταναγκαστικά από το ανασυγκροτημένο σύστημα, σε ένα ον χωρίς απόλυτα καμία εσωτερικότητα. Μπαίνουμε στην εποχή, στην περίοδο της πλήρους υποταγής και κυριάρχησης του είναι.

Μέσα σε αυτές τις προδιαγραφόμενες τραγικές  σύγχρονες συνθήκες, η μόνη δυνατότητα πραγματικής, ουσιαστικής, επιβίωσης ή ακόμη και ύπαρξης είναι η κριτική στάση, η ριζοσπαστική κριτική, η ολικά αρνητική, η δομική στάση αντίστασης, κριτικής, αμφισβήτησης, άρνησης. Η δομικά παραγόμενη μέσω της πρωτοπόρας κοινωνικά, καλλιτεχνικά, αισθητικά συνειδητοποίησης της αρνητικής διαλεκτικής ή τουλάχιστον της εγγενούς τάσης προς αυτήν, οδηγεί στη διαλεκτική της άρνησης, ως γενικευμένης κατάστασης απείθειας στο αλλοτριωτικό και ενσωματωσιακό σύστημα. Σε κάθε περίπτωση, η ολική μετα-κριτική⁴, είναι η μόνη δημιουργική στάση, ουσιαστικά και πρακτικά, και κυρίως από μεθοδολογικής, επιστημολογικής, ιδεολογικής, θεωρητικής άποψης.  Έτσι από την αρνητική στάση, μέσα από τη συνειδητά αρνητική στάση, θεώρηση, πράξη μπορούμε να φθάσουμε στην πλήρη άρνηση του συστήματος, στη σύλληψη μιας νέας ανθρωπινότερης και απελευθερωμένης κατάστασης.  Ως εκ τούτου, η μόνη στάση που έχει νόημα, η μόνη πράξη που επιβάλλεται εκ των πραγμάτων πλέον, αν κανείς θέλει να διατηρήσει την αυτονομία και την αυθυπαρξία του, είναι : «απορρυθμίστε την απορρύθμιση», «καμία θετικότητα»⁵. 

Η μεταπαγκοσμιοποίηση θα διαλύσει όλα τα κοινωνικο-ιδεολογικά κατάλοιπα του παρελθόντος. Γενικότερα ισχύει και πάλι η περίφημη φράση του Μαρξ. «αφήστε τους πεθαμένους να θάψουν τους νεκρούς τους». Από την άλλη, μέσα σε συνθήκες ραγδαία, μεταβαλλόμενες προς όλο και αρνητικότερες καταστάσεις, προέχει η διατήρηση με κάθε αντίτιμο της αυτοδυναμίας της σκέψης, της πράξης και πριν από όλα της ύπαρξης. Και αυτή διασφαλίζεται μόνο με την πιστή διατήρηση του ιστορικού διακυδεύματος της Σχολής της Φρανκφούρτης: Κρητική attitude (στάση), καμία κατάφαση, αρνητική κριτική, διαλεκτική της άρνησης ….

Μέσα σε αυτές τις δύσκολες, τις κρίσιμες συνθήκες επιβάλλεται το ολικό ξεπέρασμα των ιδεολογικών και κοινωνικών απορριμμάτων της απορρύθμισης. Και ο κύριοι σύγχρονοι ιδεολογικοί απολογητές του status quo της υπάρχουσας κοινωνικής και διεθνούς  διαίρεσης της εργασίας: Μιζερολόγοι κοινωνιολογούντες, μιλεραμπιλιστές ψευτοιδεολόγοι και πολιτικοί τιποταλόγοι και πολυπράγμονες αδαείς είναι απόλυτη ανάγκη να ξεπεραστούν, να κατανοηθεί η βαθύτερη αλλοτριωτική και φενακιστική φύση τους. Βασικός καμβάς του είναι πάντοτε μέσω ενός κανονιστικού ενωματωσιακού λόγου – όχι κατά κανόνα ευδιάκριτου ως τέτοιου - η αναπαραγωγή της υποταγής του ανθρώπου, του λαού, η διατήρηση της αλλοτρίωσης, ως προϋπόθεση διατήρησης και αναπαραγωγής της κυριάρχησης. Έτσι ελπίζουν ότι θα διατηρηθούν και οι ίδιοι σε κάποια ανώτερη από την κατώτερη βαθμίδα της κοινωνικής διαίρεσης της εργασίας, έστω και ελάχιστα ανώτερη, δρώντας και βιώνοντας την πτωχή ύπαρξή τους με απέραντη αλλοτρίωση και απύθμενο φενακισμό.

Η ολότητα του συστήματος, για να μη ξεχνούμε την ιστορική επανάσταση που εισάγαγε στη νεώτερη κριτική σκέψη, ο νεαρός Λουκατς⁶, έχει προ πολλού εκλείψει από τον ορίζονται της σκέψης και της δράσης. Η μόνη αναφορά που έχει απομείνει είναι η κριτική και ανθρωπιστική θεώρηση. Οπότε το κύριο ζητούμενο είναι πως θα επανέλθει η ολότητα στο επίκεντρο της σύγχρονης σκέψης, μέσα σε συνθήκες ουσιαστικά ολικής κατάρρευσης του πολιτισμού, που βιώνουμε κάθε μέρα όλο και με τραγικότερο τρόπο, με πιο τραγικές μορφές. Η διάχυτη φενακιστική και αυτοικανοποιητική επιβεβαίωση των σύγχρονων ιδεολόγων, κατάλοιπα της πρότερης ευτυχισμένης παγκοσμιοποίησης, δηλαδή της χαρούμενης διευρυμένης και διευρυνόμενης επί μακρό συσσώρευσης, αποτρέπει συνειδητά κάθε προσπάθεια σύλληψης της ολότητας του ιστορικού και κοινωνικού γίγνεσθαι. Αυτό όμως δεν εξαρτάται ούτε από τις θελήσεις ούτε από τα μικροσυμφέροντα των διαφόρων κατ’ επίφασιν σωτήρων. Αντίθετα, αυτό προδιαγράφεται αβέβαιο, αντιφατικό, αντινομικό, τραγικό, στο βαθμό που είναι δύσκολα πραγματοποιήσιμο, αντικειμενικά και υποκειμενικά,  το όποιο ξεπέρασμα.

ΙΙ. Παγκοσμιοποίηση, κρίση της παγκοσμιοποίησης, Αποπαγκοσμιοποίηση, Αποσύνθεση-Αποδόμηση της Παγκοσμιοποήσης, Άγρια αποπαγκοσμιοποίηση: Η επιθανάτια αγωνία του συστήματος μέχρι τη δημιουργία ενός νέου μακρού κύματος⁷ (όχι μόνο οικονομικού αλλά πρώτιστα πολιτισμικού) ή ακόμη και το ξεπέρασμα του συστήματος. Σε κάθε περίπτωση τα σκαμπανεβάσματα της μεταπαγκοσμιοποίησης μπορούν να οδηγήσουν και σε επαναστάσεις. Δεν θα κυριαρχεί αέναα η αριστερά του χαβιαριού, η αριστερά bling-bling (DSK) καθώς και οι διάφοροι Ολάντ. Οι απότομες αντιθετικές μεταπτώσεις της αβέβαιης μεταπαγκοσμιοποίησης είναι εκφράσεις και εκφάνσεις της πολύμορφης οικονομικής κρίσης, της αβεβαιότητας της έκβασής της.

ΙΙΙ. Η παγκοσμιοποίηση ως πολύπλοκη κοινωνικοπολιτική και ιδεολογική διαδικασία στην ανοδική περίοδό της δεν έπαψε ποτέ να είναι αντιθετική ακόμη και αντινομική, παρά τις κατά καιρούς διάφορες εξωραϊστικές κατεστημένες ιδεοληψίες.

Κατά τρόπο ανάλογο ή συμμετρικό και η σύγχρονη διαδικασία της αποπαγκοσμιοποίησης είναι το ίδιο αντινομική, πλην όμως με πολύ πιο βίαιο τρόπο. καθόσον η διαδικασία αυτή είναι κατά πολύ πιο απότομη, βίαια, απάνθρωπη, χωρίς μάλιστα δυνατότητες ανάσχεσης της καθοδικής πορείας προς την κόλαση, ή κάποια ερείσματα να υπάρχουν που θα τη βοηθήσουν να σταθεροποιηθεί έστω και μερικώς.

Η κάθοδος προς την κοινωνική-πρώτιστα- κόλαση δημιουργεί επιπλέον πολλές και σοβαρές, ίσως  και μη επανορθώσιμες με συμβατικά μέσα μεθόδους  παράπλευρες απώλειες, οικονομικές και κυρίως κοινωνικές και πολιτισμικές, απρόβλεπτες  και ανεξέλεγκτες (ασύμμετρες) πολεμικές καταστάσεις ή συρράξεις.

Το νέο παγκόσμιο τοπίο της κρίσης της παγκοσμιοποίησης είναι ένα εφιαλτικό, απρόβλεπτο, αβέβαιο τοπίο , με απασφαλισμένες όλες τις δικλείδες ασφάλειας. Η εσωτερική αποσταθεροποίηση των κρατών που έχει επιφέρει η απορρύθμιση θα μετατραπεί σε παγκόσμιας κλίμακας πολύμορφη ένοπλή διαταραχή ή ακόμα και σύρραξη. Η διαταραχή του συστήματος έτσι θα γενικευτεί, και μέχρι να βρεθεί ένα νέο σημείο ισορροπίας, μια νέα ισορροπία τρόμου, η ανθρωπότητα θα περάσει από μια αιματηρή περίοδο.

Η αποδόμηση της παγκοσμιοποίησης είναι συστημική, όπως και η κρίση, προκαλώντας γενικευμένη κρίση (όχι όμως ακόμη ολική) του συστήματος. Οι αντινομίες του συστήματος βγαίνουν στην επιφάνεια εκρηγνυόμενες προοδευτικά όλες, χωρίς προοπτική διαλεκτικής διεξόδου, διαλεκτικού ξεπεράσματος. Κύρια αιτία: η έλλειψη του υποκειμενικού παράγοντα, του συνειδητοποιημένου ιστορικά  υποκειμένου, που με τη γνώση της ιστορίας  και των κοινωνικών δεδομένων θα μπορούσε να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις αυτού του διαλεκτικού βήματος. Οι βαθιές αντινομίες του συστήματος μόνο αποσύνθεση δημιουργούν, απογοήτευση, απόγνωση, τραγικότητα, ακόμη και συνθηκολόγηση. Αν και η γνώση και η μελέτη τους είναι απόλυτα αναγκαία  για την ιστορική συνειδητοποίηση του υποκειμένου, καθαυτή ή ως τέτοια δεν αρκεί. Επιπλέον είναι πάντοτε ζητούμενο το νέο υποκείμενο μετά την υποχώρηση του κινήματος της εναλλακτικής παγκοσμιοποίησης (aftermondialisation), του κοινωνικού φόρουμ και στη συνέχεια των αγανακτισμένων. Υπάρχει και το μέγιστο πρόβλημα της συνείδησης, που στην περίοδο του μονοπωλιακού καπιταλισμού και ακόμη χειρότερα στην περίοδο τα αποσαρθρωτικής παγκοσμιοποίησης  ακόμη και της ελάχιστης συνείδησης κατά κανόνα δεν δημιουργείται ενδογενώς, όπως στην περίοδο του αποκαλούμενου φιλελεύθερου καπιταλισμού του 19^ου αι. Μόνο απέξω εισάγεται, αλλά κάπου πρέπει να έχει δημιουργηθεί με σύγχρονους όρους από κάποιους φωτισμένους διανοούμενους, εναλλακτικούς, ριζοσπάστες, αυτόνομους. Αλλά ούτε αυτοί έχουν ακόμη εμφανιστεί. Με άλλα λόγια, ενδογενώς δεν μπορεί να δημιουργηθεί ο εφιάλτης του συστήματος.  Η εναλλακτική λύση¹⁰ Για το λόγο αυτό το σύστημα διαχειρίζεται ακόμη με επιτυχία την κρίση του, ακόμη και όταν αυτή αποκτά ακραίες διαστάσεις, κυρίως μέσω του προχωρήματος της αυταρχικοποίησής του. Για πόσο καιρό ακόμη, και για ποιες χώρες θα το κατορθώνει είναι ζητούμενο.

 Πάντοτε όμως υπάρχει η προοπτική της γενικευμένης ασύμετρης διαταραχής, της γενικευμένης συστημικής κρίσης, που μπορεί να δημιουργήσει καλύτερες προοπτικές εναλλακτικής λύσης .  Σε κάθε περίπτωση οι ενύπαρκτες, αν και συνήθως κρυμμένες αντιθέσεις και αντινομίες της διαδικασίας της παγκοσμιοποίησης, μετατράπηκαν, μετασχηματίστηκαν σε ακραίες αντινομίες στην εποχή της κρίσης της παγκοσμιοποίησης και της αποπαγκοσμιοποήσης, καθόσον ο ρυθμός και η ένταση της διαδικασίας αποπαγκοσμιοποίησης είναι πολύ πιο απότομοι, καθολικοί, με τραγικές συνέπειες. Η ενύπαρκτη καλυμμένη γενικευμένη αντιθετικότητα του συστήματος μετασχηματίστηκε σε φανερή και ακραία τραγική αντινομία χωρίς τέλος…

IV. Η ως ένα σημαντικό βαθμό αναγκαία αναδιάρθρωση του καπιταλισμού σε συνθήκες βαθειάς κρίσης της παγκοσμιοποίησης έχει αποκτήσει ένα βάρβαρο χαρακτήρα, χωρίς  ουσιαστικές αντιστάσεις, χωρίς ένα υπολογίσιμο αντίπαλο, χωρίς ένα εναλλακτικό σχέδιο που να βγαίνει από το εσωτερικό του συστήματος. Η  αποδόμηση του παλιού καπιταλισμού οδηγεί ενδογενώς στην ανασυγκρότηση του, χωρίς ουσιαστικές αντιστάσεις και με ενορχηστρωτή το μεγάλο ιδιωτικό ληστρικό – ολιγαρχικό κεφάλαιο. Ως διαδικασία η ανασυγκρότηση, η αναδόμηση του κεφαλαίου είναι αέναη. Απλώς από το 2007 και εδώ απέκτησε ακραίες, άγριες μορφές, εξωθώντας  κάθε συναίνεση και αποκλείοντας κάθε συμβιβασμό.

Στόχος: Η εργασία στα γόνατα, διαλυμένη, αβέβαιη, υποβαθμισμένη, συνθηκολογημένη, υποταγμένη. Συσσώρευε-συσσώρευε βίαια, ανεξέλεγκτα, χωρίς μέτρο, χωρίς προκάλυμμα. Αυτός ήταν και είναι ο μόνος στόχος του ανασυγκροτημένου και ολιγορχικοποιημένου κεφαλαίου. Μέχρι που; Για ποιόν; Εδώ το σύστημα παίζει με τα όρια, με τα όρια του ειδικότερα. Αν δεν  αναστραφεί η σημαντική και παρατεταμένη πτώση του ποσοστού κέρδους, τα πράγματα θα αποκτήσουν άγριες μορφές, ακόμη πιο βίαιες, ανεξέλεγκτες ίσως (βλ. τις πρόσφατες ταραχές στο Μιζούρι στα ΗΠΑ).

Η παγκοσμιοποίηση δημιούργησε τις προϋποθέσεις για τη συγκρότηση ενός νέου και ομογενούς μοντέλου κυριαρχίας, ηγεμονίας του μεγάλο κεφαλαίου. Αυτή όμως η  ομογενοποίησή του (φαινομενική και πραγματική) ήταν στη βάση της εμφάνισης συνεχών, πολυάριθμων και ανεξέλεγκτων εν μέρει τουλάχιστον ασύμμετρων απειλών. Η ομογενοποίηση ταυτίζεται ενδογενώς, δομικά και με τη δημιουργία του συστημικού ρίσκου, άρα και της συστημικής κρίσης. Η υπέρτατη αυτή αντινομία του συστήματος του προκάλεσε και θα του προκαλεί μη προβλέψιμες κρίσεις, με τις αντίστοιχες καταρρεύσεις, οι οποίες μάλιστα έχουν και έναν κατά τον ίδιο τρόπο μεταδοτικό, μολυσματικό χαρακτήρα. Μέχρι τώρα βέβαια έχουν διαδοθεί ακόμα και σε μεγάλες και διαφορετικές οικονομικά περιφέρειες του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού, πλην όμως τέθηκαν υπό έλεγχο έστω κι σχετικά. Όμως κανένας δεν μπορεί να αποκλείσει το ενδεχόμενο, λόγω της στενής λειτουργικής αλληλόδρασης των οικονομιών όλων των χωρών και όλων των περιοχών, παρά τις διαφορές τους σε συνθήκες βαθειάς κρίσης της παγκοσμιοποίησης, της γενίκευσης της κρίσης, ακόμη και με αφορμή ένα τυχαίο ακόμη και ασήμαντο γεγονός κάπου στον πλανήτη, ακόμη και της μετατροπής της σε γενική, σε (καθ)ολική. Σε κάθε περίπτωση παραμένουν και θα παραμείνουν μη προβλέψιμες οι εκρήξεις των αντιθέσεων και αναπόφευκτες οι καταρρεύσεις.

V. Ο μονοπωλιακός καπιταλισμός¹¹, ή, όπως αποκαλέστηκαν διαφορετικά, ο καπιταλισμός της οργάνωσης, με τις ενσωματωσικές διαδικασίες που δημιούργησε και επέβαλε σε όλα τα πεδία, δημιούργησε έτσι και τον ανασφαλή άνθρωπο, τον άνθρωπο ενταγμένο ή ακόμα και υποταγμένο σε οργανώσεις -μαμά, σε οργανώσεις-προστάτες, σε οργανώσεις «ασφάλεια, πρόνοια…». Το τραγικό αποτέλεσμα αυτής της κατάστασης υποβάθμισης της αυτονομίας του ατόμου, περιορισμού της ελευθερίας του ήταν να δημιουργηθεί ένας απίθανος διάχυτος φόβος, ο φόβος μπροστά στην ελευθερία, για να θυμηθούμε τον Φρόμο¹². Ο άνθρωπος να μη θέλει αλλά και να μη μπορεί να πάρει την όποια πρωτοβουλία, να φοβάται για το αύριο κλπ. Ο φόβος είχε γίνει δομικός στο σύστημα της καθολικής οργάνωσης που δημιούργησε ο μονοπωλιακός καπιταλισμός. Παρόλα αυτά  ριζοσπαστική νεολαία στις δεκαετίες 1960-70-80 εξεγέρθηκε και αμφισβήτησε ολικά το σύστημα.

Η αμφισβήτηση γενικεύθηκε για ένα ορισμένο διάστημα. Το σύστημα απειλούμενο άρχισε τη  μεγάλη και παρατεταμένη αντεπανάστασή του: Απορρύθμιση, αποθέσμιση, απελευθέρωση αγορών, νεοφιλελευθερισμός, παγκοσμιοποίηση. Ο ανταγωνισμός έγινε χωρίς όρια. Κανόνας: Ο θάνατός σου η ζωή μου. Η προώθηση μέσα σε αυτό το πλαίσιο και η επιβολή απόλυτα ατομικιστικών και ατομοκεντρικών προτύπων και συμπεριφορών έσπειραν το φόβο όχι από ασφάλεια, αλλά από τη γενίκευση της ανασφάλειας, που έγινε η νέα κυρίαρχη κατάσταση το νέο δομικό στοιχείο του συστήματος. Ακόμη παραπέρα: Η εισαγωγική  κυριαρχία και η επιβολή επιχειρησιακών και επιχειρηματικών προτύπων και πρακτικών διέλυσαν την κοινωνία, την κοινότητα, κάθε κοινοτική και κοινωνική υπόσταση, οντότητα, αναφορά. Ο ανταγωνισμός προς τα επάνω, όσο διαρκούσε η ανοδική, η ψευδο-χαρούμενη πορεία της παγκοσμιοποίησης εξισορροπούσε ως ένα βαθμό το απίθανο κοινωνικό έλλειμμα που δημιουργούσε.

Το κοινωνικό, το συλλογικό, η κοινωνία ως κοινωνία είχαν παραμεριστεί, ξεχαστεί, ακόμη και ανασταλεί. Η κρίση όμως, που είναι κρίση της παγκοσμιοποίησης, κρίση του κυρίαρχου μοντέλου, αλλάζουν ριζικά τα δεδομένα. Οι αγανακτισμένοι επανέφεραν την κοινωνία στο προσκήνιο. Όμως η εξέχουσα αυτή διαδικασία σταμάτησε. Η  προϊούσα διαδικασία αποπαγκοσμιοποίησης με όλες τις γεωπολιτικές εντάσεις  στην επιφάνεια καθημερινά, επιβάλει τον επαναπροσδιορισμό του κοινωνικού σε παγκόσμια κλίμακα. Η φυλετική-πολισμική διάσταση δεν αρκεί. Η διαπολιτισμικότητα και η πολυπολιτισμικότητα είναι μια ουσιώδης κατάσταση της παγκοσμιοποίησης, αλλά και αυτή υφίσταται κοινωνικούς προσδιορισμούς, τους κανόνες της αναπαραγωγής των κυρίαρχων κοινωνικών και ιδεολογικών μοντέλων και της κυριάρχησης. Η ανάγκη έτσι επαναπροσδιορισμού με ριζοσπαστικούς όρους του παγκόσμιου κοινωνικού είναι εμφανίζεται απόλυτα επιτακτική. Σε κάθε περίπτωση το χάος που προκαλεί η αποπαγκοσμιοποίηση δημιουργεί και τις προϋποθέσεις συνειδητοποίησης της ανάγκης επανίδρυσης και επαναθεμελίωσης της κοινωνίας με παγκόσμια όμως οπτική, θέαση, θεώρηση. Έτσι επανέρχεται αναπόφευκτα στο προσκήνιο το κοινωνικό. Βαδίζουμε  εκ των πραγμάτων προς την επανακοινωνικοποίηση με ριζοσπαστικούς και εναλλακτικούς όρους της κοινωνίας, και η διαδικασία αυτή είναι σύμφυτη με τη διαδικασία επανανθρωπισμού του ανθρώπου, του κοινωνικού¹³ πλέον ανθρώπου. Έτσι στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται κριτικής, άρνησης, αντίστασης, αμφισβήτησης επανέρχεται το καθολικό ως αντίβαρο στην παγκοσμιοποίηση, στους αντίποδές της, ο άνθρωπος και «ο ανθρωπισμός στους αντίποδες του ατομικού, ατομικιστή, του  εγωιστή ανθρώπου», όπως έλεγε ο νεαρός Μαρξ. Η νέα  κοινωνία που πρέπει οπωσδήποτε να δημιουργηθεί θα είναι απαραίτητα ανθρωπιστική, γκρεμίζοντας και καταργώντας όλα τα στενά υπολογιστικά, ορθολογιστικά, υλιστικά, ατομικοκεντρικά μοντέλα σκέψης και πράξης που επέβαλε ο απορρυθμισμένος και στη συνέχεια ο παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός. Και ο νέος ανθρωπισμός, η νέα ανθρωπολογία υπό σύλληψη, συγκρότηση θα έχει απαραίτητα κοινωνική συγκρότηση, αναφορά, δομή. Διαφορετικά το σύστημα  θα αναπαράγεται εσαεί. Μόνο μέσα από τη συνάντηση του ιστορικού κοινωνικού κινήματος του 19^ου αι. του 20^ου, της altermondialisation και των αγανακτισμένων με το ιστορικό κίνημα του Ανθρωπισμού και το Διαφωτισμού θα δημιουργήσει τη νέα μεγάλη και κριτική ανατρεπτική σύνθεση. Και η ιστορία, για να παραφράσουμε τον Μαρξ, μπορεί σήμερα πλέον, ως επακόλουθο της απίθανης ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων σε παγκόσμια κλίμακα των τελευταίων δεκαετιών, να λύσει αυτό το πρόβλημα, να ξεπεράσει αυτή την αντίθεση, να καταργήσει αυτή τη διχάλωση (bifurcation): να αποπειραθεί το ιστορικό ξεπέρασμα προς την απελευθέρωση  και τη χειραφέτηση του ανθρώπου.

VI. Κρίση της παγκοσμιοποίησης – Αποπαγκοσμιοποίηση. Η αυτοκαταστροφή, η αυτοδιάλυση του συστήματος. Προς το ξεπέρασμά του;

Η προσπάθεια ανάπτυξης του παγκοσμιοποιημένου συστήματος με κάθε τρόπο, με κάθε αντίτιμο, το οδήγησε στα όρια, στην έκρηξη, στην αυτοκαταστροφή του. Η αναπόφευκτη έτσι ανάγκη δημιουργίας ενός άλλου συστήματος επιβάλλεται από τα πράγματα ως αδήριτη ανάγκη, καθώς  και η σύμφυτη ανασυγκρότηση, επιστημολογική, μεθοδολογική ακόμη και μεθοδική της πρόσληψης, της σύλληψης του (συστήματος). Από την άποψη αυτή, η επανακοινωνικοποίηση με σύγχρονους και κριτικούς όρους του είναι αναδύεται ως στο κύριο, στο πρωταρχικό καθήκον της σκέψης και της πράξης. Έτσι ο νέος ανθρωπισμός υπό σύλληψη συγκρότηση θα αποκτήσει συγκεκριμένο, απτό περιεχόμενο, ενώ η νέα ανθρωπολογία επίσης υπό σύλληψη, συγκρότηση  θα γίνει η νέα μεγάλη κριτική και συγχρόνως ολική θεωρία-ιδεολογία.

Η μεθοδολογικά νέα ερευνητική αυτή διαδικασία, αν θέλει να  οδηγηθεί σε σοβαρά και στέρεα αποτελέσματα, είναι απόλυτη ανάγκη να καταπιαστεί επισταμένα με την ανάλυση των αντινομιών, των αντιθέσεων, των αντιφάσεων και πρωταρχικά των  ενδοσυστημικών αντινομιών του συστήματος της παγκοσμιοποίησης, του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού – σε – κρίση. Η ανάλυση αυτή  εξυπακούεται με βάση τις κατακτήσεις, επιστημολογικές, μεθοδολογικές και μεθοδικές της Σχολής της Φρανκφούρτης, δεν μπορεί να είναι ουδέτερη, «επιστημονική» κ.τ.λ. Διαφορετικά θα πρόκειται για μια αδικαιολόγητη φενάκη. Αντίθετα, μόλις αρχίζεις και ερευνάς τα μπάζα. που προκαλεί η σύγχρονη ακόμη ανεξέλεγκτη – ίσως και επί μακρόν – κρίση του συστήματος, ανακαλύπτεις αιτίες, πολλά γιατί, αιτιώδεις σχέσεις, αλληλοσχετίσεις, αλληλοσυσχετισμούς, που ο μη κυκλικός χαρακτήρας της κρίσης βγάζει στην επιφάνεια χωρίς καμία δυνατότητα απόκρυψης ή καμουφλαρίσματός τους, ακόμη και όπου φαίνονται εντελώς ξένες. Και η αλληλοσυσχέτισής τους άμεση ή έμμεση, πάντοτε, σύμφωνα με την επαναστατική αριστορεχεγκελιανή φαινομενολογική μέθοδο και εισήγαγε ο νεαρός Μαρξ (1844-1857),  αναδεικνύει τη ριζική αιτία τους. Οδηγούν τη σκέψη στη ρίζα (λέξη του Μαρξ).

Ο κοινωνικός χαρακτήρας, η κοινωνική δομή και λειτουργία-σκοπιμότητα του σύγχρονου παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού εμπεριέχει δομικά το χάος, την καταστροφή, ακόμη και την αυτοκαταστροφή του συστήματος σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα από την περίοδο 1842-48, όταν ο Μαρξ έκανε την ιστορική του ανακάλυψη περί εγγενώς ασταθούς κοινωνικής φύσης του συστήματος, καθόσον σήμερα οι παραγωγικές δυνάμεις έχουν αναπτυχθεί σε υπέρτατο βαθμό, έτσι ώστε δεν είναι δυνατό να αναπτυχθούν παραπέρα, παρά μόνο μέσα από μια γενικευμένη αυτοκαταστροφή. Σήμερα δηλαδή είμαστε πολύ μακριά από τη δημιουργική καταστροφή της κρίσης κατά τον Σουμπέτερ...

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1.  Βλ. Ι. Walerstein , Σύγκρουση πολιτισμών, Θύραθεν.

2.  3. Bλ. και παλαιότερα κείμενά μας, όταν αναλύαμε κριτικά τις αρνητικές επιπτώσεις της αρχόμενης παγκοσμιοποίησης στο Θεωρία πολιτισμού, Ψηφία, τ. Ι και ΙΙ.

3.   

4.  Βλ. β. Φιοραβάντες,

5,6,7. Βλ. Ib. σημ. 2,3

7. Βλ.F. Braudel, Μεσόγειος, ΜΙΕΓ.

8. Γη. Λούκατς, Ιστορία και ταξική συνείδηση, Οδυσσέας

9. Βλ. Ι. Βάλλερσταιν, Σύγκρουση πολιτισμών, Θύραθεν.

10. Βλ. R. Bahro, L’ altemative, Stock.

11. Βλ. P. Baran – P. Swezy, Μονοπωλιακός καπιταλισμός, Gutemberg

12.Βλ. Ε.Φρόμ, Ο φόβος μπροστά στην ελευθερία, Μπουκουμάνης