Ρεπορτάζ: Μάνια Ζούση
  • Το "Καλώς Συγκερασμένο Κλειδοκύμβαλο" στη Γερμανική Εκκλησία

Πιστεύει ότι η μουσική πραγματικότητα πρέπει να ανοίξει σε ευρύτερους τόπους στην πόλη, να αποκεντρωθεί η δραστηριότητα της κλασικής μουσικής και σε καινούριους, μικρότερους και πιο εναλλακτικούς χώρους, με φαντασία, με άλλον αέρα. "Καλό το Μέγαρο, αλλά αυτή τη στιγμή η Γερμανική Εκκλησία είναι μια ανακάλυψη που έκανα η οποία με ενθουσιάζει" λέει η Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου που παρουσιάζει μια μυσταγωγική συναυλία αύριο στη Γερμανική Εκκλησία.
Πρόκειται για το θηριώδες "Καλώς συγκερασμένο κλειδοκύμβαλο" του Μπαχ, 24 πρελούδια και φούγκες σε όλες τις τονικότητες από το 1o Βιβλίο του. Μία συναυλία βαρύνουσας σημασίας, από ακαδημαϊκή, ερμηνευτική και εκπαιδευτική άποψη, καθώς το "Έργο των έργων", όπως το αποκάλεσε ο Σούμαν, παίζεται σπανιότατα ολόκληρο σε διεθνές επίπεδο και κατατάσσεται στα θεσπέσια απαιτητικά έργα του πιανιστικού ρεπερτορίου που παρουσιάζουν πάντοτε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το φιλόμουσο κοινό.
"Είναι μεγάλο στοίχημα να εξοικειώσεις τον απλό κόσμο με την τέχνη και τη μουσική επιστήμη που είναι όλη η γραφή του Μπαχ, και μάλιστα να περάσει και πάρα πολύ ωραία" εξηγεί η γνωστή πιανίστας και συνθέτης, αναγνωρίζοντας ωστόσο πως "το ελληνικό κοινό έχει ωριμάσει και δεν είναι πια γκετοποιημένο".
Στην ερώτηση γιατί επέλεξε το συγκεκριμένο έργο, η κ. Παπαστεφάνου απάντησε άμεσα και αβίαστα. "Είχα από παλιά μια μεγάλη αγάπη σε αυτό που κάνει η μεγάλη τέχνη μέσω του Μπαχ που ερμηνεύεται με κοσμολογικούς όρους. Είναι και πολύ γεωμετρική αυτή η μουσική και μαθηματική, έλλογη, και γι' αυτό με γοητεύει πάρα πολύ. Έχει τα πάντα". Αν θεωρεί τον εαυτό της περισσότερο δάσκαλο ή καλλιτέχνη, η Αλαξάνδρα Παπαστεφάνου απαντά: "Τον θεωρώ πιανίστα και μουσικό. Αλλά ένας άνθρωπος που δεν παίζει δεν μπορεί να παίξει ούτε στη σκηνή. Γιατί το να μάθεις να παίζεις έχει να κάνει με την αντοχή σου, με την ετοιμότητα, τα αντανακλαστικά σου. Χρειάζεται να έχεις πολύ μεγάλη συγκέντρωση, να έχεις πολύ καλό αυτί και τα αντανακλαστικά σου σε σχέση την ακοή σου να είναι πάρα πολύ γρήγορα, γιατί η μουσική είναι η τέχνη του χρόνου, δεν μπορείς να πας πίσω για να διορθώσεις το λάθος στο χαρτί και να το ξαναγράψεις, πρέπει να το κάνεις εκείνη τη στιγμή. Επομένως συγκέντρωση, ετοιμότητα, μουσική ευφυΐα, και εμπειρία".
Προερχόμενη από μουσική οικογένεια, θα μπορούσε να είχε γίνει κάτι άλλο εκτός από μουσικός; "Εκεί γύρω στην εφηβεία ήθελα να κάνω μαθηματικά, να ασχοληθώ με την έρευνα, αυτό με γοητεύει πάρα πολύ, αλλά και η μουσική είναι μια διανοητική διεργασία".
Με σπουδές σύνθεσης, η Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου δεν θα μπορούσε να παραμείνει μόνο μια εξαιρετική δεξιοτέχνης. "Είχα σπουδάσει σύνθεση και ήθελα να γράφω δική μου μουσική, αλλά αυτά δεν τα παρουσίαζα. Τα τελευταία χρόνια αποφάσισα ότι ήθελα να κάνω ένα έργο για πιάνο που εκδόθηκε πέρυσι και παρουσιάστηκε. Ήταν τα 12 Ορυκτά για πιάνο, και τώρα ετοιμάζω τα 12 όστρακα που θα παρουσιάσω τον Απρίλιο".
Για το αν συνομιλεί η τέχνη της, η μουσική της με τη ζωή και την πραγματικότητα, η κ. Παπαστεφάνου δεν δίστασε να πει πως "τα Όστρακα και τα Ορυκτά δεν νομίζω ότι συνομιλούν, έχουν μια απόσυρση, τα ορυκτά στιβαρά, τα όστρακα πολύ κλειστά. Ωστόσο, δεν είμαι απομονωμένος άνθρωπος, κι αυτό αύριο στη Γερμανική Εκκλησία είναι άλλη μια δημόσια έκθεση". Για το γιατί επέλεξε τον Μπαχ, στον οποίο με μεγάλη αφοσίωση και αγάπη επιστρέφει, καθώς τον είχε παρουσιάσει και πριν από 14 χρόνια στο Γκαίτε, λέει πως το έκανε για να επιστρέψει στις "τονικότητες". "Αυτό που σήμερα λέμε τονικότητα έχει έναν χαρακτήρα, γράφτηκε από τον Μπαχ στην ουσία του έργου του. Και καλός συγκερασμός, όπως λέει ο τίτλος του έργου, είναι ο τρόπος κουρδίσματος ενός οργάνου και είναι το πρώτο έργο που γράφτηκε από τον μεγάλο Μπαχ για να αποδείξει πως με τον νέο τρόπο τού συγκερασμού μπορεί να γράψει κάποιος μουσική σε όλες τις τονικότητες, γιατί έως τότε μόνο σε ορισμένες μπορούσε να γραφτεί μουσική, δεν υπήρχε η δυνατότητα να κουρδιστεί η οκτάβα σε διαστήματα, και ο καλός συγκερασμός είναι να κουρδίζουν την οκτάβα σε ίσα διαστήματα. Κάτι που δεν ήταν αυτονόητο και το Καλώς Συγκερασμένο Κλειδοκύμβαλο είναι το πληκτροφόρο όργανο που έχει κουρδιστεί με τον καλό συγκερασμό. Αυτό παρουσιάζω αύριο, 48 πρελούδια και φούγκες πάνω σε κάθε τονικότητα μείζονα και ελάσσονα, που είναι αριστουργήματα, αποδεικνύοντας πως ο συνθέτης μπορεί να γράψει όλες τις τονικότητες, κάτι που για μας είναι αυτονόητο πια σήμερα".
Η Αλεξάνδρα Παπαστεφάνου έχει επιμεληθεί με αναλυτικά ερμηνευτικά σχόλια την έκδοση του πρώτου τεύχους του "Καλώς Συγκερασμένου Κλειδοκύμβαλου" για λογαριασμό των εκδόσεων Φίλιππος Νάκας, έκδοση την οποία έχει εκθειάσει ο ίδιος ο Alfred Brendel σε γραπτό του σχόλιο. Το πιάνο της συναυλίας είναι Yamaha CFX, ευγενική παραχώρηση του Μουσικού Οίκου Φίλιππος Νάκας. "Είναι ένα σπάνιο πιάνο, το μοναδικό που υπάρχει στην Ελλάδα, τελευταίο μοντέλο της Yamaha, ένα πολύ ωραίο όργανο" υποστηρίζει.
Η προσέλευση του κοινού είναι έως τις 7.45 μ.μ. και η έναρξη της συναυλίας στις 8.00 μ.μ. στη Γερμανική Εκκλησία (Σίνα 68).
*Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στην Αυγή, 18.12.2015 (ηλεκτρονική έκδοση).