Εισήγηση της Σοφίας Αράβου-Παπαδάτου

 

Εισήγηση της Σοφίας Αράβου-Παπαδάτου,  Δρ Κοινωνικής Ψυχολογίας

 

Να ευχαριστήσω για άλλη μια φορά τον καθηγητή Βασ. Φιοραβάντε, για την πρόσκληση να συμμετέχω, μετά την Αθήνα, και στην τιμητική εκδήλωση που κάνουμε για τον γλύπτη μας Γεράσιμο Σκλάβο, στο Αργοστόλι. Πολλές ευχαριστίες και στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός που στηρίζει το όλο εγχείρημα, αλλά και στον Κώστα Ευαγγελάτο για τη φιλοξενία στον υπέροχο χώρο της Βίλλας Ροδόπη, που στεγάζει τις δημιουργίες του.

Σήμερα θα μπορούσα να κάνω την ίδια εισήγηση με την Αθήνα, να πω τα ίδια ακριβώς. Όμως,  τόσο ο Γεράσιμος Σκλάβος, όσο και ο Βασίλης Φιοραβάντες είναι ποτάμια, ρέουν και δημιουργούν συνεχώς, στον αντίστοιχο καιρό, και όπως λέει ο Ηράκλειτος, δε μπαίνεις ποτέ στον ίδιο ποταμό «Τα πάντα ρει…».

Οι κοίτες μένουν ίδιες, Ελλάδα, Αθήνα, Κεφαλονιά, Παρίσι, που έζησε κατά καιρούς ο διάσημος Κεφαλονίτης  γλύπτης αλλά η θεματική εξελίσσεται και θα συνεχίσει, αν ο Γεράσιμος Σκλάβος μελετηθεί συστηματικά, όπως προτείνει ο καθηγητής Β. Φιοραβάντες, που μελετάει τον Σκλάβο κοντά 40 χρόνια, από τη διδακτορική του διατριβή ακόμα. Να αναδυθεί ο Κεφαλονίτικος Μοντερνισμός και η Παγκόσμια Μοντερνιτέ, να πάει άφοβα ένα βήμα παρακάτω.

Τι καινούργιο μπορείς να πεις όμως για τον Σκλάβο σε απόσταση μόλις  δύο μηνών, 15 Ιουνίου στην Αθήνα, 10 Αυγούστου στην Κεφαλονιά; Και όμως!

Όταν ο καλλιτέχνης είναι πολυδιάστατος, δεν σταματά ποτέ να σε εκπλήσσει! Δεν είναι καθόλου ο «Μονοδιάστατος  Άνθρωπος» του Μαρκούζε, όπως έχουμε καταντήσει όλοι με τις εξειδικεύσεις μας επιστημονικές και μη. Κοιταζόμαστε καχύποπτα, αμφισβητούμε  την αντίθετη ή παρακείμενη γνώση και κατεβάζουμε ρολά στην επικοινωνία, τη συνεργασία και τη συνεννόηση.

Ο Γεράσιμος Σκλάβος ξεκινά από την παραδοσιακή γλυπτική απεικόνιση για να φτάσει στην Αφαίρεση και την Ανήμορφη Τέχνη. Παράλληλα όμως, φτάνει  σε βαθειά συνειδητοποίηση, μέσα από Θρησκευτικές, Φιλοσοφικές, Αισθητικές, Μεταφυσικές και Ενορατικές διαδρομές. Μια Τραγική Συνείδηση, μια ουτοπία του κοινωνικά ανέφικτου, της καταστροφής της Φύσης και των Ανισοτήτων. Πολιτιστική Επανάσταση χρειάζεται, για να ανήκει ο Σκλάβος σε όλους.

Έτσι κι αλλιώς, ανήκει στα άτομα που κατοικούνται από κοινωνίες¹, που αγωνίζονται για να ευημερήσουν και οι άνθρωποι μαζί με τους αριθμούς  της  Πραγμοποίησης και του Απ-ανθρωπισμού.

«Η Ιστορία αλλάζει από τις μειοψηφίες, αλλά υπογράφεται από τις πλειοψηφίες», λένε οι σύγχρονοι Κοινωνικοί Ψυχολόγοι. Οι Υβριδικές Μειονότητες πλέον γίνονται αποδεκτές από άλλες μειονότητες, δεν μπορεί να ταιριάζουμε σε όλα ισχυρίζονται. Γίνονται ακόμα αποδεκτές και από τις πλειοψηφίες, χωρίς να απορροφώνται και να σβήνουν, όπως γινόταν παλιά. Η Συμπεριληπτικότητα¹  δεν εξαφανίζει τις μειονοτικές-μειοψηφικές ιδέες. Πάντα με τον κίνδυνο της περίφημης Κρυπτομνησίας.  Ξεχνάμε με άλλα λόγια,  ποιος εισηγείται την Καινοτομία, δρέποντας δάφνες αυτός που μπορεί να εφαρμόσει. Λεπτομέρεια ίσως μπροστά στην κοινωνική ωφέλεια και την ευημερία των ανθρώπων. Εντούτοις, τις «πατρότητες» μπορεί να εξασφαλίσει το Συμβόλαιο Επιείκειας¹ από τις πλειοψηφίες προς τις μειονότητες, που δεν απειλούν το πλειοψηφικό καθεστώς .

Ο Γεράσιμος Σκλάβος είναι Υβριδική Μειονότητα¹ διότι Καινοτόμος, Μοντέρνος, αλλά και Κλασσικός. Οι μορφές του,  Τρίγωνα, Τετράγωνα, Κύκλοι, Γραμμές, Κυψελοειδείς σχηματισμοί, έχουν Αρμονία, Συμμετρία, Γεωμετρία, δεν είναι χαοτικά. Παραπέμπουν στην κλασσική αρχαιοελληνική γλυπτική της Αρμονικής Συμμετρίας, ακόμα και ανήμορφα.

Είναι όμως και ο ίδιος Καινοτόμος Μειονότητα του Ενός Ατόμου. Όπως όλοι οι πρωτοπόροι, έχει χαρακτηριστικά εσωστρέφειας, δεν καθορίζεται από τους πολλούς, όπως αναφέρει στα κείμενά του, που επίσης πρέπει να μελετηθούν.

Οι καινοτόμοι πρωτοπόροι έχουν  Α.Γ.Ν.  Ανάγκη Για Νόηση, αλλά και Α.Γ.Μ. Ανάγκη Για Μοναδικότητα. Διαθέτουν  ΘτΝ-Τ.Ο.Μ.,  Θεωρία του Νου-Theory Of Mind. Με άλλα λόγια διαθέτουν την Ικανότητα να ερμηνεύουν  τους άλλους,  με συναισθηματική αντίληψη. Ο Γεράσιμος Σκλάβος διαθέτει όλη την προαναφερόμενη γκάμα. Μελετάει, σκέφτεται αναλύει, εμπλέκει όλες τις επιστημονικές και φιλοσοφικές σκέψεις, είναι ένας διανοούμενος. Έχει ανάγκη για Μοναδικότητα γιατί έχει φωτιστεί, έχει ενοράσεις και θέλει να γεννήσει το δικό του δημιούργημα και το καταφέρνει.

Η Φωτιά της Τηλεγλυπτικής του, η δική του «Καιομένη και μη αναφλεγομένη βάτος», το καμινέτο του με τα ειδικά μπεκ, σκάβει τους γρανίτες, τον ροζ πορφυρίτη της Αιγύπτου και κάθε σκληρό πέτρωμα. (Της αγάπης αίματα με πορφύρωσαν…. λέει ο Οδυσσέας Ελύτης στο «Άξιον εστί». Αναφέρει στο συγκεκριμένο ποίημα, την πέτρα, τη φωτιά, των φονιάδων το αίμα με φως ξεπληρώνω….Μακρινή Μητέρα, Ρόδο μου Αμάραντο… Πόσες ομοιότητες, πόσες όμοιες λέξεις στους Μείζονες που πασχίζουν να περιγράψουν την εξωλεκτική Υπέρβαση!). Ο Σκλάβος, επιστρέφει τα πετρώματα στη μορφή της λάβας από όπου προέρχονται, αλλά με ελεγχόμενη «εστία φωτιάς», με την εφεύρεσή του.

Η  εποχή μας χρειάζεται «Ψηφιδωτή Σκέψη²», «Συνθέστε» μας λέει στα γραπτά του. Είναι η Αλεπού της καινοτομίας που συλλέγει κάθε νεωτερισμό, αλλά καθόλου Σκαντζόχοιρος, που μόλις φτιάξει το καλούπι της «Σχολής» του, απαγορεύει την εξέλιξη περαιτέρω². Η συστηματική μελέτη του θα αποδείξει τη συμπαντικότητα του έργου του διεπιστημονικά. Μαζί με την Αισθητική και την Κριτική Θεωρία, ίσως πρέπει να παρέμβει ερμηνευτικά  και η Εικαστική Ψυχανάλυση. Η Αγγλίδα καθηγήτρια, ψυχαναλύτρια και ζωγράφος  Marion Milner³ απέδειξε ότι «Οι δημιουργίες μας μιλάνε, σαν λέξεις».

Ο Γεράσιμος Σκλάβος παλεύει με το Φροϋδικό δίπολο των γιγάντιων ενστίκτων Έρωτα και Θανάτου. Τα Ακίνδυνα Τρίγωνα από Βέλη, όπως λέει για τα τρίγωνα που επικρατούν στα γλυπτά του, είναι ένας καλλιτεχνικός χορός Μετουσίωσης. Μετουσίωσης σε ακίνδυνα, τα επικίνδυνα βέλη που υπάρχουν τόσο στον παρανοημένο Έρωτα όσο και στην Επιθετικότητα, σε κάθε μορφή Βίας. Δίνει προβάδισμα στη Ζωή με την Καλλιτεχνία, όπως ο αληθινός Έρωτας γεννάει και δεν βλάπτει με αυτοκτονίες ή ανθρωποκτονίες. Γεννάει παιδιά (Πάνδημη Αφροδίτη) ή πνευματικό-καλλιτεχνικό έργο (Ουρανία Αφροδίτη) ή και τα δύο. Οι δύο αδελφές-όψεις της θεάς,  Πάνδημη και Ουρανία συνδέονται άρρηκτα μεταξύ τους.⁴

Οι Κοινωνικές Αναπαραστάσεις, και θα τελειώσω με αυτό, το σύνολο δηλαδή των Επιρροών του Σκλάβου που τον καθορίζουν, εκτός από τον Ανθρωπισμό, την  Ισότητα και την Ειρήνη, έχουν και άλλο ένα στοιχείο, και αυτό είναι η Γυναίκα και μάλιστα στον πυρήνα της ψυχοσύνθεσής του. Η Γυναίκα εμφανίζεται στα περισσότερα  έργα του, σαν το Φως που γεννάει τα πάντα, όπως μας λέει. Η γυναίκα αναφέρεται συνέχεια, στη «Φίλη που δεν έμενε», στην «Περαστική», στην «Κλαίουσα», κάποια ενδεικτικά έργα, γεμάτα με Θριαμβικούς Μαστούς.

Στο έργο του «Γαλάζια Φλόγα –Άβυθος», οι Θριαμβικοί Μαστοί πάντα παρόντες, νομίζεις ότι βλέπεις λουλούδια και τελικά αντιλαμβάνεσαι ότι μάλλον πρόκειται για τομές αρχαϊκών γυναικείων σωμάτων, εξώστηθα σαν Μινωικές φιγούρες ή σαν την προϊστορική Μητέρα Θεά. Σκαλισμένο το έργο, σε μπλε γρανίτη του Λαμπραντόρ.

 Άραγε γι αυτό η λέξη Άβυθος στον τίτλο, επειδή υπάρχει σκληρός μπλε Πυριτόλιθος στην Άβυθο όπως και στον Λουρδά, οι δύο παραλίες στη Λειβαθώ της νότιας Κεφαλονιάς; Ίσως! Μας ενέπνευσε και το ζωγραφίσαμε, φτιάξαμε μικρογραφία του γλυπτού και η έμπνευση σταματημό δεν έχει, για εμάς τους Καλλιτέχνες της Κυριακής, τους μη σπουδαγμένους καλλιτέχνες, όπως μας αποκαλεί στην αυτοανάλυσή της,  η Marion Milner, μαζί και τον εαυτό της.

Αναζητείται πιθανόν στα έργα του Η γυναίκα, με Η κεφαλαίο, η μοναδική γυναικεία προσωπικότητα όπως περιγράφεται στη Λακανική Ψυχανάλυση.⁴  Η απελευθέρωση της γυναίκας, με άλλα λόγια, που θα της επιτρέψει την ισότιμη ανέλιξη σε όλους τους τομείς. Ας μιλήσουν  οι καταξιωμένες αυθεντίες μεταξύ τους, ας μιλήσουν και με υβριδικές επιστημονικές-καλλιτεχνικές  μειονότητες, ό,που υπάρχουν.

Σήμερα που τα Σύννεφα μαζεύονται Επικίνδυνα πάνω από το Παγκόσμιο Χωριό, χρειαζόμαστε κάθε νεωτερική συμπερίληψη. Σήμερα επιστρέφει και ο Σκλάβος με 300 έργα στο νησί του. Με ολόκληρη τη συλλογή του, εκτός από αυτά που κοσμούν Δημόσιους Χώρους παγκόσμια. Διότι «Για όλα υπάρχει ο κατάλληλος καιρός»        (J.P. Deconchy)⁴.

Με το καλό να τον δεχτούμε! 

Σας ευχαριστώ πολύ!

---------------------------------------------

Αναφορές

1. Παπαστάμου, Σ., Γαρδικιώτης, Αντ., Προδρομίτης, Γ. (2020) Πλειοψηφική και Μειονοτική  Επιρροή Αθήνα, εκδ. Πεδίο

2. Ξανθόπουλος, Π. & Μαντόγλου, Αν. (2020) Μεταμορφώσεις της επιστημονικής και της πρακτικής σκέψης. Αθήνα, εκδ. Παπαζήση

3. Milner, M. (2017) «Όταν δεν μπορείς να ζωγραφίσεις, Εμπόδια στην Ψυχολογική Δημιουργικότητα». Αθήνα, εκδ. Πεδίο

4. Αράβου - Παπαδάτου, Σ. (2008) «Διαδικασίες επιρροής οδοντιατρικά φοβικών και μη φοβικών ασθενών». Διδακτορική διατριβή. Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών. Τμήμα Ψυχολογίας