ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΕΛ. ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ Φ.Σ. ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ 5/6/2025 - ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΠΡΑΞΗΣ

Β. ΦΙΟΡΑΒΑΝΤΕΣ

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΠΡΑΞΗΣ – O. REVAULT D’ALLONNES¹

 

Η δημιουργία (création) κατά τον O. Ravault d’ Allonnes, και όχι η μορφή, όπως ήθελε ο νεαρός Λούκατς, ως έννοια είναι η μόνη που μπορεί να ανασυνθέσει το καλλιτεχνικό φαινόμενο συγχρόνως μέσα  στη διαφορά του με την αλλοτριωμένη εργασία, μέσα στην ιδιαιτερότητά του σε σχέση με το πραγματικό και συγχρόνως μέσα στις σχέσεις του με τον φορέα του υποκειμένου: τον καλλιτέχνη. Από την κρίσιμη αυτή θέση ο O. Ravault d’ Allonnes μετά από μακρόχρονες συγκεκριμένες έρευνες στο χώρο της πολύμορφης καλλιτεχνικής δημιουργίας: εικαστικές τέχνες:  Delacroix, Picabia, Baij,  Ρετζεπόπουλος: στη μουσική: Μπετόβεν, ρεμπέτικο, Ξενάκης κ.α. καταλήγει στη διαπίστωση – θέση για την ανάγκη της συνειδητοποιημένης και αυτόνομης υποκειμενικότητας: καλλιτεχνικής πρωτοπορίας σε διαλεκτική σχέση με την κοινωνία, αλλά και συγχρόνως και κοινωνικής και  ιδεολογικής υποκειμενικότητας.

Για το λόγο αυτό ο O. Ravault d’ Allonnes ήταν μια ζωή στρατευμένος θεωρητικός και αγωνιστής σε ομάδες, οργανώσεις, υποθέσεις: Αλγερινή απελευθέρωση «Πρώτη του Μάη», και μετά στο αντιχουντικό γενικότερα κίνημα, συμμετείχε στην  ίδρυση PSU με τους Σατλέ, Γκολντμάν, Λεφέβρ κ.α. Δημιούργησε επιπλέον και εξέδιδε την Αισθητική επιθεώρηση, συμμετείχε στο περιοδικό  Raison Presente κ.α. Με άλλα λόγια η αναζήτηση του απελευθερωμένου ανθρώπου – διανοούμενου, αλλά και η συμβολή του για τη δημιουργία του ήταν μόνιμη ενασχόλησή του, ιδίως μέσα από συλλογικά πολιτικά και εκδοτικά σχήματα της πρωτοπορείας, αισθητικά και πολιτικο-κοινωνικά ιδεολογικά.

 

Ο απελευθερωτικός μαρκουζεικός άνθρωπος ως ολότητα.

Η έννοια της (création) δημιουργίας κατά τον O. Revault d’ Allonnes παραπέμπει σε μια συγκεκριμένη μορφή φιλοσοφίας της πράξης και στην πρακτική μερικών παραδειγματικών πρωτοπόρων καλλιτεχνών.

 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 

1. M. Makarius, O. Revault d’Allonnes…, L’ Homme et la Société, No 35-36  J. - J. 1975, σσ. 254-6.

KOINΩΝΙΚΗ ΔΙΑΙΡΕΣΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΣΤΡΩΜΑΤΩΣΗ – ΘΕΩΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

 

Φαίνεται, ότι, μετά από μακροχρόνιες έρευνες, δικές μας αλλά και άλλων θεωρητικών, επαληθεύεται η διαπίστωση θέση ότι στον μονοπωλιακό και στη συνέχεια στον ύστερο (με την έννοια των αναλύσεων των Σουύζυ και Μαντέλ, αλλά και των G. Freedmann, Πουλαντζά και πρωταρχικά του Οζόφσκι, στη συνέχεια πάντα του Μαρξ, του νεαρού Λούκατς και του Γκoλντμάν) σε κάθε μια κοινωνική μικροκατηγορία, μικρο-ομάδα ή και τάξη αντιστοιχεί πάντοτε μια συγκεκριμένη και διακριτή μορφή συνειδητοποιήσης-συνείδησης.

Ακόμη φαίνεται ότι μόνο με ένα μεγάλο ιστορικό-ιδεολογικό νεο-ανθρωπιστικό σχέδιο – πρόταγμα θα μπορούσε ενδεχομένως να διαμορφωθεί μια δυναμική ξεπεράσματος αυτών των διαφορών, ενοποίησης των κοινωνικών ομάδων μέσα από τη σύλληψη και συγκρότηση  ευρύτερων συνόλων αναφοράς κ.τ.λ.

Όμως με την παγκοσμιοποίηση και τον αποχαλινωμένο ταξιφιλελευθερισμό, ως νεο-ολιγαρχικός πλέον καπιταλισμός, το όλο θέμα μπαίνει σε νέες βάσεις: Το σύστημα απέναντι στην κοινωνία, όπως (θα) έλεγε και ο Καστέλ.

Όμως πάντα με ένα νεοανθρωπιστικό-επικαιροποιημένο-σχέδιο μπορεί ν’αναζητηθεί διέξοδος, ξεπέρασμα.

Το καθήκον δε της ολικής, της ριζικής αναδιοργάνωσης της κοινωνίας, με βάση τις νεο-ανθρωπιστικές ορθολογικότητες, για να παραφράσουμε και τον Χάμπερμας, είναι αναπαλλοτρίωτο. Είναι το μόνο που μπορεί να δημιουργήσει μια ιστορική, όσο και πρακτική προοπτική παγκόσμια επανανθρωποίησης¹ του ανθρώπου, για να θυμηθούμε και πάλι τον νεαρό ανθρωπιστή – επαναστάτη Μαρξ.

 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Βλ. και Κ. Παπαϊωάννου, Από τον αρχαιο-ελληνικό στον ευρωπαϊκό Ουμανισμό, εκδ. ΠΑΠΕΙ.

 

 

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΠΡΑΞΗΣ

AΝΤ. ΓΚΡΑΜΣΙ:  ΜΑΡΞΙΣΜΟΣ ΩΣ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΠΡΑΞΗΣ

 

Η οργάνωση - οργανοποίηση (organisation)

Γραφειοκρατία – γραφειοκρατικοποίηση (bureaucratisation)

Ορθολογικοποίηση της παραγωγής

Τεϋλορισμός – φορντισμός

Οι νέες αυτές καταστάσεις του μονοπωλιακού και του ύστερου στη συνέχεια καπιταλισμού οδήγησαν στη δημιουργία του συνδρόμου της υποταγής στην εργατική τάξη, και βέβαια η ακόμη πιο αρνητική κατάσταση της διάσπασης της εργατικής τάξης σε εργατική μάζα (Τρόντι) και στο ανώτερο τμήμα, τη λεγόμενη εργατική αριστοκρατία. Στην εργατική μάζα με εκτελεστικά καθήκοντα και στον εργαζόμενο ενταγμένο οργανικά στο σύστημα.

Απέναντι σε αυτή την κοινωνικά πρωτόγνωρη κατάσταση η Κριτική θεωρία στάθηκε κριτικά, ακόμη και ολικά αρνητικά, η δε φιλοσοφία της πράξης αναζήτησε πρακτικές διεξόδου δια του κινήματος των μαζών στην Ιταλία, στη Γαλλία κ.τ.λ., ή του κινήματος της Αυτοδιαχείρησης στη Γιουγκοσλαβία (ενάντια και στην γραφειοκρατικοποίηση ανατολικού τύπου) και στη Γαλλία  με την ίδρυση του PSU, της CEDT κ.α. Στην Ελλάδα από την χούντα ήδη, αλλά κυρίως στη μεταπολίτευση, η αμφισβήτηση πήρε τη μορφή του κινήματος των εργοστασιακών σωματείων, ως κύρια μορφή αμφισβήτησης του συστήματος γενικά, της εσωτερικής διαίρεσης της εργατικής τάξης, της συνδικαλιστικής και κρατικής  γραφειοκρατίας.

Κύριο χαρακτηριστικό στοιχείο αυτής της γενικής κοινωνικής κίνησης ήταν η αυθόρμητη κινητοποίηση.

Ανασυγκρότηση σήμερα της όλης προβληματικής της Κριτικής θεωρίας και της φιλοσοφίας της πράξης με βάση τη νεώτερη Ιστορική εμπειρία και κυρίως με βάση την απόλυτα αποσυνθετική κατάσταση που επικρατεί πλέον σήμερα στις νέες κοινωνικές και ιδεολογικές συνθήκες που έχει επιβάλλει η παγκοσμιοποίηση.

Πρωταρχικό δε καθήκον μέσα σε αυτές τις συνθήκες είναι το ξεπέρασμα της σειράς, της σειρακοποίησης (sérialisation), και ειδικότερα της άμορφης σειράς που έχει επιβάλλει η παγκοσμιοποίηση. Και μόνο με αναφορά τη φιλοσοφία της πράξης και την πράξη του μεταπολεμικού κινήματος αμφισβήτησης γενικά και του κινήματος της εργατικής αμφισβήτησης ειδικότερα, μπορεί να δημιουργηθεί μία νέα ανθρωπιστική προοπτική με ιστορικές ρίζες και αναφορές. Υπ’ αυτή την έννοια η ανανεωμένη νέα αριστερά (μαρκουζεικής πάντοτε έμπνευσης) μπορεί να αποτελέσει τον φορέα της σύγχρονης Κριτικής θεωρίας και φιλοσοφίας της πράξης, ως δομικά αντιγραφειοκρατικές και αντισταλινικές.

 

ΘΕΩΡΗΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΠΡΑΞΗΣ – ΑΝΘΡΩΠΟΣ

 

Η θεωρητικοποίηση της πράξης* σε όλες τις μορφές, εκφάνσεις, εκδηλώσεις της κ.α. από την απλή πράξη-πρακτική, την καθημερινή πράξη κ.τ.λ. μέχρι τη μετατρεπτική πράξη. Την πράξη.

Η κριτική ως πράξη, στο βαθμό που δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί η πράξη, αλλά και μετά από αυτή.  Κατά την κριτική θεωρία η θεωρητική πρακτική έχει αποκτήσει ένα καθεστώς αυτονομίας, σχετικής αυτονομίας, ασχολούμενη πρωταρχικά με τα μεθοδολογικά και επιστημολογικά  προβλήματα που πρέπει να υπερβληθούν, να λυθούν κ.τ.λ., ή τουλάχιστον να ανασυγκροτηθούν ώστε να πραγματοποιηθεί η πράξη: Η απελευθερωτική πράξη.

Η κριτική θεωρία έχει νόημα,  υπόσταση είτε ως αρνητική κριτική και διαλεκτική, είτε ως διαλεκτική της άρνησης, είτε ως ένα γενικότερο ρεύμα διαλεκτικού αρνητισμού και μάλιστα καθορισμένου, υπό την οπτική πάντα της απελευθέρωσης. Διαφορετικά θα ξεπέσει στην κριτική – κριτική ή στην κριτικολογία. Δηλαδή σε μια νέα μεταφυσική.

 

*Βλ. και την ομάδα Τέλος.