Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΜΕ ΘΕΜΑ: «Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ»

Β.Φιοραβάντες

Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ  ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙΝΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΜΕ ΘΕΜΑ: «Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΣΤΗ ΜΕΣΟΓΕΙΟ»

         

        Ως γνωστόν, η φιλοσοφία γεννήθηκε στην Ελλάδα, καλλιεργήθηκε και διαδόθηκε στη Μεσόγειο και σε όλο τον κόσμο, αλλά η γενικότερη εξέλιξη και η παράδοξη πορεία του πολιτισμού προς την κυριάρχησή του, όχι από τον Λόγο, αλλά από τον Ορθολογισμό¹, είχε ως αποτέλεσμα τον εξοβελισμό της φιλοσοφίας σε μια δευτερεύουσα ή ακόμη και σε μία περιθωριακή θέση. Σήμερα υπάρχουν μόνο κάποιοι τομείς φιλοσοφίας σε μερικά πανεπιστημιακά τμήματα, καθόσον πτυχία φιλοσοφίας πανεπιστημιακής εκπαίδευσης στην χώρα μας δεν υπάρχουν, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη φιλοσοφική παιδεία. Όμως, όπως είναι ευνόητο, η φιλοσοφία είναι περισσότερο παρά ποτέ αναγκαία για την ουσιαστική και σε βάθος κατανόηση της πρωτόγνωρης σύγχρονης διεθνούς οικονομικής, κοινωνικής και ηθικής κρίσης, για την κατανόηση του γενικότερου ανθρώπινου, κοινωνικού και ιστορικού γίγνεσθαι. Συγχρόνως, η σε βάθος φιλοσοφική γνώση θα βοηθήσει στην ανάδειξη και την προβολή της ελληνικής και μεσογειακής πολιτισμικής ιδιαιτερότητας, η οποία συνίσταται στη διατήρηση κάποιων πνευματικών αξιών απέναντι στην παγκόσμια κυριαρχία υλιστικών και ωφελιμιστικών προτύπων και αναφορών.

         Με βάση το σκεπτικό αυτό, η δημιουργία ενός καλοκαιρινού φιλοσοφικού Σχολείου με τη συμμετοχή σημαντικών και εγνωσμένης αξίας καθηγητών και ερευνητών της φιλοσοφίας, Ελλήνων του εσωτερικού και της διασποράς, καθώς και ξένων και μάλιστα σε σημαντικό βαθμό φιλέλληνων φιλόσοφων, εκτός από το κύρος που θα προσδώσει στη χώρα μας, θα αποτελέσει συγχρόνως ένα θεσμό, ο οποίος θα εργαστεί  συστηματικά  για  την επικαιροποίηση  του  φιλοσοφικού  λόγου, την ανάδειξη του σύγχρονου φιλοσοφικού στοχασμού, με κύριο μέλημα να αποτελέσει μια κοιτίδα νέων ερευνητών, ένα χώρο έρευνας και διαλογισμού, αλλά και γενικότερα έναν σύγχρονο πόλο έλξης φιλόσοφων.  Ως δομή,  το Σχολείο  αυτό θα είναι ανοιχτή (ευέλικτη, δηλαδή – που από τη φύση της δεν αντιβαίνει στον ελεύθερο στοχασμό) κατά τα πρότυπα λίγο – πολύ της αρχαίας ακαδημίας και των αρχαίων φιλοσοφικών σχολών. Κύριος σκοπός του θα είναι η εξυπηρέτηση της σύγχρονης φιλοσοφικής έρευνας και διδασκαλίας, απευθυνόμενο σε νέους ανθρώπους που ενδιαφέρονται πραγματικά, ουσιαστικά να ασχοληθούν ενεργά με τη φιλοσοφία. Καιρός είναι πάλι ο Λόγος, η Ελευθερία και η αναζήτηση της αλήθειας να γίνουν το κύριο ενδιαφέρον μας.

Το Σχολείο αυτό θα παρέχει μια βεβαίωση παρακολούθησης για τους νέους ερευνητές, Έλληνες και ξένους που θα παρακολουθούν τις εργασίες του. Ο αριθμός των φοιτούντων θα κυμαίνεται μεταξύ 20 και 30 κατά περίοδο,  οι οποίοι θα επιλέγονται από ειδική Επιτροπή του εργαστηρίου με αυστηρές διαδικασίες, με βασικό κριτήριο το πραγματικό ενδιαφέρον τους για τη φιλοσοφία, τη φιλοσοφική έρευνα για την αναζήτηση της αλήθειας, υψίστη αποστολή της φιλοσοφίας. Συγχρόνως, το Σχολείο αυτό θα είναι διασυνδεδεμένο με ομοειδή κέντρα της Ελλάδας και του εξωτερικού, ώστε η εκπαιδευτική και η ερευνητική διαδικασία του να έχουν ευρύτερη αποδοχή και διεθνή αναγνώριση.

Τα κύρια θέματα με τα οποία θα ασχολείται η έρευνα και η διδασκαλία του Σχολείου θα είναι:

-Η γένεση της φιλοσοφίας

-Η ιστορία της φιλοσοφίας

-Η αρχαία ελληνική φιλοσοφία

-Η νεότερη φιλοσοφία

-Η εισαγωγή στην επιστημολογία

-Η πολιτική φιλοσοφία

-Η φιλοσοφία του πολιτισμού

-Η αισθητική

-Η κοινωνική φιλοσοφία

-Η φιλοσοφία της τέχνης και του πολιτισμού

-Η Σχολή της Φρανκφούρτης

        Είναι ευνόητο ότι η ωφέλεια για τη σύγχρονη δημιουργική σκέψη θα είναι πολύ σημαντική, με την έννοια ότι το Σχολείο αυτό θα προσπαθήσει να ανοίξει νέους δρόμους και νέες μεθόδους έρευνας και διδασκαλίας. Πιστεύουμε δε ότι η όλη προσπάθεια θα έχει πρωτοποριακό χαρακτήρα διεθνώς, ενώ η δημιουργία αυτού του σχολείου θα συνδράμει αποφασιστικά ώστε νέοι ερευνητές να κατανοήσουν σε βάθος και να βρουν καινοτόμους τρόπους θεώρησης της επικρατούσας διεθνώς γενικότερης ηθικής και διανοητικής (conceptuelle) σύγχυσης. Εξάλλου η φιλοσοφική έρευνα σε βάθος θα βοηθά καταλυτικά προς το παρόν αυτή τη κατεύθυνση, ανιχνεύοντας και συλλαμβάνοντας νέα μοντέλα προβληματικής. Η ελεύθερη παρακολούθηση της διδασκαλίας και της έρευνας στο Σχολείο αυτό, εν είδει μιας σύγχρονης Ακαδημίας φιλοσοφίας, θα βοηθήσει τον σύγχρονο ερευνητή να θέσει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντός του και πάλι το σολωμικό τρίπτυχο: Ελευθερία, γνώση, συλλογισμός, που στους χαλεπούς καιρούς που περνά η ανθρωπότητα σήμερα αποκτά και πάλι πλήρως ενδιαφέρον, νόημα. Ποτέ εξάλλου, η φιλοσοφία δεν θα πρέπει να ξεχνά την πρωτοσωκρατική απορρητική², δεδομένου ότι μόνον αυτή – μεθοδολογικά τουλάχιστον μπορεί να τη προφυλάξει από το σύστημα (και σύστημα ως γνωστόν σημαίνει ορθολογικοποίηση, αποστένωση, αλλωτρίωση)  . Έτσι και σήμερα η φιλοσοφία θα πρέπει να θέσει με ριζοσπαστικό τρόπο νέες απορίες για τα σύγχρονα πραγματικά αδιέξοδα: Που είναι ο ουμανισμός, που είναι ο άνθρωπος, προς τα πού πηγαίνει η ιστορία; Και με έναν κριτικό -πάντοτε- στοχασμό, η φιλοσοφία σήμερα να θέσει στο επίκεντρο και πάλι την αναζήτηση μορφών για την ανθρώπινη χειραφέτηση:  να προσπαθεί και πάλι να να επανανθρωποιήσει τον άνθρωπο.

Σημειώσεις

1. Βλ. Μ. Horkheimer – Th. Adorno, Dialectique la raison, Gallinnard μ.σ. ΤΕL.

2. Από την άποψη αυτή, θυμίζουμε τον εικοσάχρονο αγώνα του δασκάλου μας F. Châtelet για τη δημιουργία πτυχίων Maitrise φιλοσοφίας στα γαλλικά Παν/μια, αγώνας που δικαιώθηκε μετά το Μάη του ’68, όπου ιδρύθηκε το Παν/μιο Paris VIII, με τμήμα Φιλοσοφίας, καθώς και τον επίσης σημαντικό αγώνα του για τη δημιουργία του Universitẻ International de Philosophie (Διεθνές Πανεπιστήμιο Φιλοσοφίας), ενός είδους ελεύθερου Παν/μιου και στο οποίο παρακολουθήσαμε πολλά σεμινάρια, στα χρόνια 1984-7. Από το ίδρυμα αυτό προέκυψε και το Universitẻ Europeẻn de Philosophie (Ευρωπαϊκό Παν/μιο της φιλοσοφίας), κατά την ίδια χρονική περίοδο στο Παρίσι, στα πλαίσια των σεμιναρίων του οποίου παρακολουθήσαμε σεμινάρια του H. Lefebvre, το 1984-5. Στα πλαίσια εξάλλου του πτυχίου maitrise παρακολουθήσαμε και το σεμινάριο μεθοδολογίας του Châtelet το 1984-5, σε συνδιασμό με το μεταπτυχιακό σεμινάριο Αισθητικής στη Σορβόνη του O. Revault d’ Allonnes.   

3. Βλέπε και το βιβλίο μας,  Κοινωνική θεωρία και αισθητική, Αρμός.