Β. ΦΙΟΡΑΒΑΝΤΕΣ

 Β. ΦΙΟΡΑΒΑΝΤΕΣ

H KEΦΑΛONIA KAI TA ΕΠΤΑΝΗΣΑ: Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗΣ ΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ

 

Είναι αναγκαίο ν' αποσαφηνιστούν μερικές βασικές πτυχές της παγκοσμιοποίησης και ειδικότερα του τελευταίου μεγάλου κύματός της. Από την άλλη πρέπει να αναδειχθούν μερικές σημαντικές πτυχές της παραμελημένης λαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς (με την γκραμσιανή σημασία της λέξης), εισάγοντας ουσιαστικά στην προβληματική αυτόν τον καινούργιο όρο. Και αυτό γιατί Η Ε.Ε. στα διάφορα κείμενά της μιλά κατά κανόνα για την πολιτιστική κληρονομιά. Όμως στα διάφορα ευρωπαϊκά προγράμματα, όπως το Leader+ ομιλούν για λαϊκό πολιτισμό και για την ανάγκη διάσωσής του. Οπότε, στηριζόμενοι σ' αυτό το δεδομένο, προσπαθούμε να αποσαφηνίσουμε λίγο τα πράγματα στο επίπεδο των εννοιών, στηριζόμενοι, εκτός από τα δικά μας κείμενα, και στα κείμενα των Αντόρνο, Γκράμσι, Μπένζαμιν, Λεφέβρ, Γκολντμάν κ.ά., με την ελπίδα ότι θα βρεθούν κάποιες σοβαρές αναφορές, για να χρησιμεύσουν ως αντίπαλο δέος στον ισοπεδωτισμό των αξιών, των μορφών, των αντιλήψεων και των τεχνοτροπιών που επιβάλλει σήμερα η παγκοσμιοποίηση. Σε κάθε περίπτωση όμως προβάλλει η ανάγκη για καταγραφή και η ανάδειξη του λαϊκού πολιτισμού στις διάφορες μορφές, εκδηλώσεις και εκδοχές του, θεωρούμενου ως κύρια έκφραση του πνεύματος των εποχών που έχουν καταγραφεί ιστορικά μέχρι σήμερα. Όπως είναι γνωστό για πρώτη φορά δίδονται χρηματοδοτήσεις από την Ε.Ε. για δράσεις και προγράμματα που αφορούν στον Πολιτισμό, την έρευνα σε πολιτισμικά πεδία και την προβολή του μοναδικού πολιτιστικού πλούτου της χώρας μας, και ειδικότερα της Επτανήσου, που για μια ορισμένη περίοδο έπαιξε καθοριστικό ρόλο για την πνευματική συγκρότηση του λαού και γενικότερα της οντότητάς μας. Επιπρόσθετα, σήμερα η έρευνα στην ιστορία και τον πολιτισμό επιβάλλεται, αν θέλουμε να περισώσουμε κάτι από την παγκοσμιοποίηση, η οποία τείνει να ενσωματώσει τις ιστορικές και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες.

Η μακρόχρονη πολιτιστική κληρονομιά και ιδιαιτερότητα των Ιονίων είναι μοναδική. Και αυτή η μοναδικότητα στην εποχή της ομογενοποιητικής παγκοσμιοποίησης πρέπει με κάθε αντίτιμο να διασωθεί και να διατηρηθεί. Δεν υπάρχει τίποτε άλλο πιο επιλέξιμο, ούτε μεγαλύτερος και καλύτερος αναπτυξιακός στόχος για κάθε κεφαλλονίτη και κάθε επτανήσιο. Ο Κάλβος, ο Σολωμός, ο Λαυράγκας, ο Σκλάβος, ο Στάμος και τόσοι άλλοι ποιητές, καλλιτέχνες και διανοούμενοι ήταν προϊόντα ακριβώς της επτανησιακής διαφωτιστικής ιδιαιτερότητας. Ας λειτουργήσουμε και εμείς διαφωτιστικά. Από την άποψη αυτή, έχει ιδιαίτερη σημασία η συστηματική προώθηση και ανάδειξη του πολιτισμού της Επτανήσου, καθώς και η διερεύνησή του σε βάθος. Συγχρόνως επιβάλλεται ή συστηματική τεκμηρίωση με τη χρήση Ν. Τεχνολογιών και η ψηφιοποίηση του πλούσιου πληροφοριακού και αρχειακού πολιτισμικού υλικού που υπάρχει στην Κεφαλονιά. Πιο συγκεκριμένα, η έρευνα πρέπει να επικεντρωθεί στη ζωή και το έργο μερικών σημαντικών καλλιτεχνών και θεωρητικών της τέχνης, όπως είναι για παράδειγμα ο Κρ. Ζερβός, Γ. Στέρης, Γ. Σκλάβος, Γ. Μπονάνος, Γ. Βαλσαμάκης, Θ. Αμούργης, Δ. Λαυράγκας, Μ. Αβλίχος, Α. Λασκαράτος, Π. Παννάς, ο Β. Δαμωδός, κ.ά. Νομίζουμε ότι η σημασία τους για τη νεότερη πολιτισμική ιστορία της Κεφαλονιάς, της Επτανήσου και γενικότερα της Ελλάδας είναι γνωστή, ώστε δεν χρειάζεται να επιχειρηματολογήσουμε περισσότερο. Απλώς επισημαίνουμε την πρόσθετη αξία τού καλλιτεχνικού και αισθητικού παραδείγματος -με την επιστημολογική σημασία του όρου- που προσλαμβάνει το έργο τους σήμερα, λόγω της διαδικασίας της παγκοσμιοποίησης που τείνει ν' αλλοτριώσει κάθε πολιτισμική ταυτότητα και ιδιαιτερότητα. Από την άλλη, η έρευνα πρέπει να ασχοληθεί επίσης και με μερικούς διασωθέντες παλιούς οικισμούς με ένα σύγχρονο πολιτισμικό- αισθητικό πνεύμα, με στόχο την περιγραφή και ανάδειξη του πολιτισμικού ιστορικού περιεχομένου τους. Επισημαίνουμε δε ότι το πρόβλημα δεν είναι τεχνικο-τεχνοκρατικό, αλλά πρώτιστα πολιτισμικό: Πρόβλημα αντίληψης, θεώρησης, αντιμετώπισης των ελάχιστα διασωθέντων παραδοσιακών οικισμών, χωρίς όμως και την αποδοχή ακραίων απόψεων περί παράδοσης κτλ. Εξάλλου η προτεινόμενη εδώ εργασία με επίκεντρο την αισθητική της πέτρας, μπορεί να παίξει και ρόλο προσανατολισμού στην όλη διαδικασία αποκατάστασης και ξαναζωντανέματος των οικισμών, αλλά μπορεί να αποτελέσει και την αφετηρία ή ακόμη  και τη βάση για ευρύτερες έρευνες και πρακτικές πολιτισμικού περιεχομένου και ενδιαφέροντος, που η γλυπτική στις εκδοχές του Μπονάνου και του Σκλάβου ν’αποκτήσει μια νέα ακμή.