ΠΡΟΣ ΤΗ ΜΕΤΑΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ: ΤΟ ΜΑΚΡΥ ΜΕΤΑΚΡΙΤΙΚΟ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥ ΔΟΚΙΜΙΟ

Β. ΦΙΟΡΑΒΑΝΤΕΣ

ΠΡΟΣ ΤΗ ΜΕΤΑΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ: ΤΟ ΜΑΚΡΥ ΜΕΤΑΚΡΙΤΙΚΟ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥ ΔΟΚΙΜΙΟ

Ι.

Πρόκειται για την διαλεκτική καταγραφή στιγμών (moments) του γίγνεσθαι, κοινωνικού και προσωπικού (ή ατομικού)¹. Το άθροισμα είναι μεγαλύτερο από το απλό άθροισμα των μερών, των στιγμών. Κάτι πέρα από αυτό: Από τη δημιουργία καταστάσεων, με την έννοια πάντοτε των Χορκχάιμερ-Αντόρνο και του Βανεγκέμ.

Ο ρόλος των καταστάσεων της Μοντέρνας τέχνης και της αισθητικής στην περιπέτεια αυτή. (Βλ. και ακραίες σε άλλα νεώτερα κείμενα. Νανιόπουλος) είναι κεντρικός. (Βλ. και Blog).

Σε κάθε περίπτωση δεν θα πρέπει να ξεχνούμε «το όπλο της κριτικής…» (Κ. Μάρξ).

Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για κείμενα θεωρητικά και συνάμα αυτοβιογραφικά. Ο εσωτερικός (ή εσωτερικευμνένος) διάλογος με τους Μάρξ, Γράμσι, καιρός Λαϊκής, Σχολή της Φρανκφούρτης, Λ. Γκόλντμαν, τους καθηγητές μας, τον Πάμπλο κ.α. είναι διαρκής, μόνιμος, δομικός: Συστατικό της ύπαρξης μας, όπως και ο ίδιος διάλογος με τους μεγάλους καλλιτέχνες της πρωτοπορίας: Μοντιλιάνι, Μπρανκούζε, Μάλεβιτς, Μαγιακόφσκι, Τζιακομέττι, Στέφη, Σκλάβο, Πολίτη, μινιμαλιστές, αυτόμορφοι και πολλοί άλλοι.

Η ρήξη με το σύστημα είναι πλήρης, ολική. Η ζωή ως η τραγική βίωση των πολλαπλών αδιεξόδων και τραυμάτων της αλλοτρίωσης. Μπέκετ, Αντονιόνι, Παζολίνι< Μπέρκμαν, Βισκόντι και μετά το τίποτα.

Παρόλα αυτά ψάχνουμε εναγώνια στα μπάζα του συστήματος. Ποιος ξέρει και τι μπορεί να προκύψει. Η ολική αλλοτριωμένη και αλλοτριωτική παγκοσμιοποίηση έχει ανάγκη από συνθετότητα, πολυπλοκότητα, διαλεκτική, γίγνεσθαι, ξεπέρασμα, άνθρωπο, τον ανεύρετο πλέον άνθρωπο. Θα ξαναδημιουργήσουμε τον άνθρωπο; Άγνωστο. Έχει όμως σημασία το στοίχημα. Το μόνο που μένει όρθιο είναι το πολιτισμένο ανθρωπιστικό ιδεώδες του Χένρλιν, Νοβάλις, Ρίλκε, Γκράμσι. Ο αισθητισμός ως κατάσταση του είναι και του πνεύματος. Το «παρ’ ημάς αδέσποτο», δηλαδή η επικούρεια δίχως - αφενή – προσωπική μας ζωή,² όμως όλος ο κόσμος «ζει μέσα στον πόνο». (Επίκουρος).

ΙΙ.

Και όταν δεν υπάρχει άμεση αναφορά στην τέχνη και την αισθητική, τα κείμενα μας προσδιορίζονται μεθοδολογικά κ.τ.λ. από μία διαρκή προβληματική για την τέχνη και γενικότερα καθορίζοντα άμεσα και έμμεσα από την αισθητική, τη μεθοδολογία της, την προβληματική της κ.τ.λ. Έτσι όλα τα κείμενά μου είναι θέσεις ή στιγμές, σύμφωνα με την ορολογία του Λεφέβρ, ή καταστάσεις σύμφωνα με τους Χορκχάϊμερ-Αντόρνο, πρώτιστα αισθητικές ή μετα-αισθητικές. Κατά την Αισθητική θεωρία^3, του Αντόρνο δε, όπως έχουμε εξηγήσει και στο Κοινωνική Θεωρία και Αισθητική⁴, (Μέρος Β’) Αρμός, είναι αισθητικής μετα-αισθητική, με την έννοια ότι μόνο η αισθητική ή μετα-αισθητική έχει νόημα. Η μετα-αισθητική είναι η ολότητα, η σύγχρονη ολότητα του κοινωνικού και ιδεολογικού εποικοδομήματος στο διαλεκτικό άλμα προς το μοντέρνο, το καινοτόμο, το ριζοσπαστικό στο δρόμο του Ρεμπώ.

ΙΙΙ.

Αυτή τη θεώρηση διατηρώ σταθερή από τη Χούντα. Η επεξεργασία του διδακτορικού μου, με αναφορά τη συγκλονιστική περίπτωση του Σκλάβου και του έργου του, μου επιτρέπει να τη συστηματοποιήσω και να τη μετατρέψω σε στάση ζωής πλέον, υπό την επήρεια και των μοναδικών προσωπικοτήτων του Σατιλέ, του Ρεβώ ντ’ Αλλόν. Η συγγραφή των κειμένων και κυρίως των βιβλίων μου, μοναδική εμπειρία καθαυτή συγκέντρωσης, υπό τη συνεχή παρότρυνση του Σατιλέ, εντατικές εργασίες και αναμετρήσεις με την ευθύνη και την επιστήμη, αν και υπό αντίξοες συνθήκες, με οδήγησε στο πρόταγμα πλέον: πάντα ο άνθρωπος και τα πάντα με τον άνθρωπο. Μόνο έτσι μπορεί να προκληθεί το αναγκαίο ρήγμα στην πραγμοποίηση και στην παγκοσμιοποίηση. Η ριζοσπαστική διδασκαλία, για εμάς, του Μαρκούζε παραμένει πάντοτε ζωντανή, η μόνη ίσως που θα μπορούσε να εισφέρει μια νέα θετικότητα μέσα στη γενικευμένη απόλυτη σύγχρονη άρνηση. Βέβαια και αυτός στο Ανεπαναστατικό και εξέγερση⁵ απογοητεύτηκε και έριξε μία πετριά στο σύστημα. Το θέμα σήμερα τίθεται ως εξής: Παγκοσμιοποίηση-μεταπαγκοσμιοποίηση: συνθετότητα-νεοπολυπλοκότητα και συνθετότητα σε προϊούσα διαδικασία αποδόμησης: Προς τη νέα διαλεκτική (μετα-)θεωρία και κυρίως πράξη. Με όπλα το Λόγο και την κριτική, επανεξετάζουμε μετακριτικά την πορία του πολιτισμού, του λαϊκού πολιτισμού, των αισθήσεων και των καλλιτεχνικών πρωτοποριών από τον Κουρμπέ μέχρι πρόσφατα και καταλήγουμε στο νέο επικαιροποιημένο και διευρυμένο ιστορικά απελευθερωτικό πρόταγμα του ανθρώπου και για τον άνθρωπο, με επίκεντρο τον άνθρωπο. Την κοινωνία και την ιστορία. Αυτή η κριτική ανασυγκρότηση που επεκτείνεται από τον Όμηρο μέχρι σήμερα, απαιτεί μία συστημικού χαρακτήρα επανεξέταση της πορείας της κοινωνίας και της σκέψης, την ανάδειξη της κινητήριας δύναμης της ιστορίας, του καθοδηγητικού νοήματος της πράξης: η εργασία του αρνητικού προς τη σύγχρονη ψηλή ολική καθορισμένη άρνηση, απέναντι στην επικυριάρχηση της παγκοσμιοποιημένης πρωτόγονης κλεπτοκρατίας, το υλιστικό-χρηματικό-χρηματιστικό μικρόβιο. Επιστροφή στη φύση, στη κοινότητα, την οργανικότητα στον άνθρωπο, στο πνεύμα. Αυτή είναι η σύγχρονη ιστορική μετακριτική και μετα-φιλοσοφική απελευθερωτική πρόταση.

ΙV.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να μπει άμεσα ένα τέλος στην ιδεολογία αντιάνθρωπος, την ενιαία σκέψη, τον τεχνοκριτισμό της θεολογίας ή το λεονέσεστο της αγοράς, του πρωτογενούς ελλείμματος, της δημοσιονομικής προσαρμογής, συστημικά με τους μουλάδες του νεοφιλελευθερισμού. Επαναφορά του ανθρώπινου αναγκαίου, σε αντιπαράθεση με τον κυρίαρχο διάχυτο ανορθολογισμό και υπολογισμό, τον υλισμό κ.α. Έτσι πρέπει να δοθεί προτεραιότητα στις πνευματικές, επιστημονικές, ερμηνευτικές, καλλιτεχνικές ανάγκες. Εξάλλου, οι χρηματοποιτοολόγοι είναι incultes. Αυτούς θα συνεχίσουμε να έχουμε στο σβέρκο μας;

Πρέπει συγχρόνως να αναπτυχθεί η συστημική κρίση στις θεωρίες αντιάνθρωπος, τον αποδομισμό, το μεταμοντερνισμό, τον οντολογισμό: Είναι νεοσυντηριτικές έως και αντιδραστικές.

Πρέπει να ξαναπιάσουμε το καθοδηγητικό νόημα του ανθρωπισμού της Αναγέννησης, του Διευρυμένου, των επαναστάσεων, των Κομμούνων του Κομμουνισμού του 18^ου αι., του 19^ου και ΧΧου αι., του κοινωνικού κινήματος γενικότερα, ιστορικής κληρονομιάς του Διαφωτισμού…

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο πρέπει να στοχεύουμε στη δημιουργική ενσωμάτωση της κριτικής αυτής στο σύγχρονο νεο-ανθρωπιστικό πρόταγμα υπό σύλληψη, συγκρότηση σε συνθήκες βαθειάς και παρατεταμένης κρίσης. Το πρόταγμα αυτό προβάλει πλέον ως ιστορική αναγκαιότητα, αλλά και ως η μόνη δυνατότητα δημιουργίας προοπτικής ξεπεράσματος της κρίσης.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1.        Βλ. τη θεωρία των στιγμών του H.L.: La Somme et le Reste, Méridiens-Klincksieck.

2.        Βλ. Επίκουρος, Επιστολή προς Μενρικέα, 133.

3.        5. Παπαζήσης.

4.        (Βλέπε τον ιστορικό πρόλογο της Εισαγωγής στην Κριτική της πολιτικής οικονομίας).

5.        Βλ. S. Mallet, Le pouvoir ouvrier, Médiations.