Βολιβία - Ελλάδα, 30 χρόνια πέρασαν, αλλά η συνταγή δεν αλλάζει!

«Το οικονομικό σοκ λειτουργεί με βάση την θεωρία ότι οι άνθρωποι μπορούν να προβάλλουν αντίσταση σε τμηματικές αλλαγές (την περικοπή ενός προγράμματος υγείας ή μια εμπορική συμφωνία), αλλά, αν συμβούν ταυτόχρονα δεκάδες αλλαγές προς κάθε κατεύθυνση, τότε εδραιώνεται ένα αίσθημα ματαιοδοξίας και ο πληθυσμός περιέρχεται σε κατάσταση αδράνειας.»

Ναόμι Κλάιν, «Το Δόγμα Του Σοκ» (2007)

Βολιβία – 30 χρόνια πριν.

Στις 6 Αυγούστου 1985 ο Βίκτορ Πας Εστενσόρο ορκίστηκε Πρόεδρος της Βολιβίας, έχοντας προεκλογικά παρουσιάσει ένα «εθνοκεντρικό» πρόγραμμα κρατικοποιήσεων, υπερισχύοντας του αντιπάλου του Ούγκο Μπάνσερ, ο οποίος αντιθέτως θα εφάρμοζε ένα πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων του ορυκτού πλούτου και των υποδομών της χώρας. Μιας «θεραπείας σοκ», όπως την έλεγε, στην οικονομία, κάτι που θα εξασφάλιζε και την οικονομική βοήθεια από τις ΗΠΑ.

Μετά όμως από 17 ημερών παρασκηνιακές διαβουλεύσεις, ο Πας εγκατέλειψε το πρόγραμμα για το οποίο είχε πάρει την εντολή από το λαό. Έτσι, κάνοντας στροφή 180 μοιρών, συμφώνησε να εφαρμόσει το σχέδιο του …Μπάνσερ!

Το διάταγμα, που συντάχτηκε με την έγκριση του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας, περιλάμβανε 220 ξεχωριστούς νόμους και κάλυπτε κάθε πτυχή της οικονομικής ζωής της χώρας. Το πρόγραμμα έπρεπε να γίνει αποδεκτό ή να απορριφθεί συνολικά. Δεν επιδεχόταν τροποποιήσεις. Έπρεπε μάλιστα να εφαρμοστεί άμεσα, μέσα σε το πολύ σε 3 μήνες.

Τα μέλη του κόμματος του Πας αγνοούσαν ότι ο ηγέτης τους είχε κλείσει μια παρασκηνιακή συμφωνία. Με εξαίρεση τον υπουργό Οικονομικών και τον υπουργό Σχεδιασμού, που ανήκαν στην μυστική ομάδα, ο Πας δεν είχε καν αναφέρει στο νεοεκλεγμένο υπουργικό συμβούλιο την ύπαρξη της ομάδας έκτακτης ανάγκης για την οικονομία.

Οι περισσότεροι υπουργοί του Πας παρέμεναν στο σκοτάδι. Συνέχισαν να έχουν την λανθασμένη εντύπωση ότι εργάζονταν για τον ίδιο άνθρωπο που είχε εθνικοποιήσει τα ορυχεία και είχε αναδιανείμει την γη πριν λίγα χρόνια.

Μερικές βδομάδες αργότερα, ο Πας συγκάλεσε το υπουργικό του συμβούλιο για να ενημερώσει τους υπουργούς  του για την έκπληξη που τους επιφύλασσε. Τους ξεκαθάρισε όμως ότι το διάταγμα δεν τίθετο προς συζήτηση. Τους πληροφόρησε επίσης, πως όσοι υπουργοί διαφωνούσαν θα έπρεπε να παραιτηθούν και πως είχε ήδη εξασφαλίσει την στήριξη του δεξιού κόμματος της αντιπολίτευσης, του Μπάνσερ, ώστε να περάσει με άνεση το επονομαζόμενο «Τούβλο» από το κοινοβούλιο, ακόμα και στην περίπτωση που το δικό του κόμμα κατέγραφε απώλειες.

Από εκείνη τη στιγμή, ο Πας μετατράπηκε σε τσιράκι των Αμερικάνων και σε έναν φανατικό υποστηρικτή της εφαρμογής του προγράμματος, το οποίο δεν δίστασε να προσπαθήσει επιβάλει ακόμα και με τα χειρότερα μέσα καταστολής διαδηλώσεων, διώξεων συνδικαλιστών και κρατικής τρομοκρατίας ενάντια σε όποιον προέβαλε αντίσταση.

Με το μέρος του όμως είχε την ντόπια και ξένη ολιγαρχία, οι οποίοι εξήραν τα δήθεν μεγάλα οικονομικά «κατορθώματα» της κυβέρνησης Πας, ιδιαίτερα στον τομέα της καταπολέμησης του πληθωρισμού – φαινόμενο που είχαν ουσιαστικά δημιουργήσει οι ίδιοι, στηρίζοντας το προηγούμενο δικτατορικό καθεστώς.

Έτσι, στην Βολιβία εφαρμόστηκε η «θεραπεία σοκ» του Πινοσέτ, χωρίς έναν Πινοσέτ – και μάλιστα από μια κεντροαριστερή κυβέρνηση, όπως δήλωσε με θαυμασμό ένας Βολιβιανός τραπεζίτης.

Ο Πας πέθανε το 2001 και μέχρι τον θάνατό του δεν εξήγησε τους λόγους της μεταστροφής του. Ο τότε πρέσβης των ΗΠΑ στην Βολιβία, Έντουιν Κορ, παρέχοντας μια πιθανή εξήγηση, αναφέρει πως ο ίδιος είχε καταστήσει σαφές σε όλους τους ηγέτες των πολιτικών κομμάτων ότι οι ΗΠΑ θα προσέφεραν οικονομική βοήθεια μόνο εάν η χώρα ακολουθούσε το δρόμο της θεραπείας-σοκ.

- Για την Ιστορία, η Βολιβία κατάφερε να απαλλαγεί από την καταστροφική κηδεμονία των ΗΠΑ, 20 χρόνια αργότερα, το 2005, όταν ένας πρώην εργάτης, ο Έβο Μοράλες, ανέλαβε την προεδρία της χώρας εφαρμόζοντας ένα ριζοσπαστικό πρόγραμμα επανακρατικοποίησης των πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας. Η νέα αυτή πολιτική μετέτρεψε την Βολιβία μέσα σε 10 χρόνια, από την φτωχότερη χώρα της Λατινικής Αμερικής, σε χώρα με την μεγαλύτερη οικονομική ανάπτυξη στην ευρύτερη περιοχή.

04.10.2015

Δημήτρης Βουζουναράς

Αγ.Θεόδωροι Κορινθίας