Η performance ” Is God Dead? ” στο Ιόνιο Κέντρο Τεχνών στα Μεταξάτα της Κεφαλονιάς

Η performance ” Is God Dead? ” στο Ιόνιο Κέντρο Τεχνών στα Μεταξάτα της Κεφαλονιάς

Με συμμετοχή φοιτητών του ΤΨΜΕ

Μία κοινωνιοψυχολογική ερμηνεία

Επιμέλεια:  Σοφία Αράβου-Παπαδάτου

                                                                                               

                          

 ΙΟΝΙΟΝ CENTER FOR THE ARTS AND CULTURE

PETER WILLIAM TOY   https://vimeo.com/freeflowingvisuals

art performance ‘’IS GOD DEAD?’’     Σάββατο, 24-10-2015

Αρχικά να πούμε ότι ήταν μία παράσταση ιδιαίτερη, από αυτές που σε συνοδεύουν για ώρες μετά τη λήξη τους, που σε οδηγούν και σε αναγκάζουν να σκεφτείς αν άξιζε ή δεν άξιζε ο χρόνος που αφιέρωσες. Αν αποκόμισες κάτι σημαντικό ή όχι. Δεν πρόκειται για εύκολη και εύπεπτη διαδικασία συμπερασμάτων. Μπορείς να προσπεράσεις αδιάφορα ή να σκεφτείς. Αν σκεφτείς αυτά που σου παρουσιάστηκαν, ανοίγονται μπροστά σου ουρανοί ομορφιάς και αγάπης προς αυτόν τον άνθρωπο και τη σύζυγό του, που σκέφτηκαν πριν από σένα, αλλά πάντα για σένα. Για να σου δείξουν μικρά όσο και μεγάλα πράγματα που συμβαίνουν κάθε στιγμή στη ζωή σου, που τα περνάς βιαστικά, αλλά εκείνα σε σημαδεύουν ανεξίτηλα.

Αν επιλέξεις να αδιαφορήσεις και βιαστικά να αποφασίσεις ότι «δεν ήταν και τίποτα σπουδαίο», εντάξει, προσωρινά θα κλείσεις τους λογαριασμούς σου με αυτήν την παράσταση, αλλά όχι για πάντα, είναι βέβαιο. Είναι τέτοια η δομή και η εξέλιξη της παρουσίασης, όπως θα δούμε στη συνέχεια, που δεν ήρθε για να ξεχαστεί. Αφήνει παρακαταθήκη για μελλοντικές ερμηνείες την κατάλληλη στιγμή, όταν είναι έτοιμος ο καθένας, όταν θα του χρειαστεί να ανασύρει βοήθεια από τις μνήμες του.

Η πρόσκληση έγραφε ότι ο Αυστραλός καλλιτέχνης Peter Whilliam Toy, ασχολείται από χρόνια με την αναπαράσταση και την τέχνη του βίντεο, πέρα από τις σπουδές του στις Καλές Τέχνες, τις συνεχείς διακρίσεις και την αναγνώριση στη χώρα του και παγκόσμια. Στην Κεφαλονιά ήρθε να μας δείξει πώς η καθημερινότητα μάς αποτρέπει από τη βαθύτερη σκέψη, πώς μας εγκλωβίζει σε έναν άσκεπτο λειτουργισμό διεκπεραίωσης. Η όλη παράσταση βιντεοσκοπήθηκε και θα προβληθεί στην Αυστραλία.

Στην παράσταση συμμετείχαν φοιτητές του ΤΕΙ, Τμήμα Ψηφιακών Μέσων και Επικοινωνίας, καθώς και οι καθηγήτριες του ΤΕΙ, Βάσω Λεβεντάκου και Σοφία Αράβου – Παπαδάτου, με κινητοποίηση και προσκλήσεις εκ μέρους της πρώτης. Οικοδέσποινα η Σοφία Καγκάδη, ακούραστη, χαμογελαστή και αεικίνητη, πρόθυμη πάντα να μιλήσει σε όλους με έναν γλυκό και ουσιαστικό λόγο.

Οι φοιτητές ήταν μια ευχάριστη έκπληξη. Σήμερα που οι νέοι γενικότερα, έχουν ως κύρια διασκέδαση τη νυχτερινή ζωή ή τη συζήτηση μεταξύ τυρού και αχλαδιού, μεταφραζόμενο στις μέρες μας σε σφινάκια ή φραπεδιά αντίστοιχα, ήταν μία ελπιδοφόρα έκπληξη. Μία υποσχόμενη πρόβλεψη για ανάλογες μελλοντικές συμμετοχές τους στην αναζωογονητική Τέχνη.

Η performance περιλάμβανε ένα κανονικό δείπνο για τέσσερις, με σερβίτσια, σερβίρισμα, πρώτο και κυρίως πιάτο, καλό κρασί και επιδόρπιο.

Τα υπόλοιπα άτομα θα περιφέρονταν όρθια, θα απολάμβαναν όμως φαγητό και κρασί από μπουφέ, ενώ θα ακολουθούσε συζήτηση πάντα στα αγγλικά με το καίριο ερώτημα “Is God Dead?”, όπως είχε αναγγελθεί από την πρόσκληση.

Οι τέσσερις συνδαιτυμόνες κάθισαν γύρω από το στρωμένο τραπέζι, δύο άνδρες και δύο γυναίκες. Η σύζυγος του καλλιτέχνη, η καθηγήτρια Σοφία Αράβου, ο φοιτητής και ιερωμένος   Ξενοφώντας Ζαρκάδας, λόγω και του θέματος, καθώς και ο πρόεδρος των φοιτητών Πέτρος Παπαποστόλου. Μπροστά στα τέσσερα πιάτα εκτός από τα ποτήρια, υπήρχαν τέσσερα καμπυλωτά κλαδιά ελιάς με καρπούς. Πετσέτες, μαχαιροπήρουνα, όλα στην εντέλεια.

Άρχισε το σερβίρισμα των μεζέδων ως πρώτο πιάτο, ενώ παράλληλα ο καλλιτέχνης όρθιος και αμίλητος, περπατούσε γύρω από τους τέσσερις καθισμένους τού τραπεζιού, πολύ αργά και με ύφος που έμοιαζε συνωμοτικό. Έκανε αργούς κύκλους γύρω τους. Οι συνδαιτυμόνες έπιναν, έτρωγαν, πρώτο πιάτο, κυρίως πιάτο, το επιδόρπιο…. και μιλούσαν συνέχεια για διάφορα καθημερινά θέματα. Η σύζυγος του καλλιτέχνη μιλούσε για την οικογένειά της, τα παιδιά της, τη μαγειρική, τη ζωή στην Αυστραλία, το επάγγελμά της ως γκαλερίστα, τις σπουδές της, τα ταξίδια με τον σύζυγό της. Το ίδιο έκαναν και οι άλλοι τρεις του τραπεζιού, συζητούσαν για θέματα της καθημερινότητάς τους, της ζωής τους. Το κρασί έλυσε τις γλώσσες και παρότι σχετικά μη οικείοι μεταξύ τους, η ώρα κυλούσε γοργά, ενώ γύρω-γύρω οι υπόλοιποι τούς έβλεπαν να τρώνε, να πίνουν, ενώ παράλληλα και εκείνοι τσιμπολογούσαν από τον μικρό μπουφέ που είχε εξαγγελθεί πλούσιος (σκοπίμως;), ενώ συγχρόνως μιλούσαν μεταξύ τους, ρίχνοντας και ματιές γύρω από τα δρώμενα της τραπεζαρίας.

Ο αμίλητος καλλιτέχνης στο μεταξύ, φορώντας ένα σκούφο βαθειά μέχρι τα αυτιά του, έκοβε κύκλους γύρω τους αργά, ενώ κατά διαστήματα πλησίαζε το τραπέζι και έπαιρνε με τρόπο, ένα – ένα τα κλαδιά ελιάς που βρίσκονταν μπροστά στα πιάτα των τεσσάρων. Στην πλάτη του ήταν γραμμένη μία ημιτελής φράση  “ Is God…”. Μέσα στη μία ώρα περίπου που κράτησε το γεύμα με συνεχή διάλογο ανάμεσά τους, ο σιωπηλός και μεσήλικας καλλιτέχνης βρήκε την ευκαιρία να πλησιάσει κατά διαστήματα τον καθένα από τους τέσσερις και να αποσπάσει το κλαδί της ελιάς του. Όταν πήρε και τα τέσσερα κλαδιά ελιάς, προχώρησε αργά προς τη γυάλινη εξώπορτα της μεγάλης αίθουσας και χάθηκε. Δεν ξαναγύρισε πίσω, δεν έγινε συζήτηση, διότι όπως αποκάλυψε η σύζυγός του δακρυσμένη, πριν λίγες ώρες είχε αποβιώσει η υπέργηρη μητέρα του στην Αυστραλία και δεν ήταν σε θέση να συζητήσει.

Η εκδήλωση έμεινε σαν ημιτελής συμφωνία, αφήνοντας μια γεύση ελλείμματος.

Εντούτοις, ερμηνεύοντας κοινωνιοψυχολογικά, ο καλλιτέχνης με τον τρόπο του άφησε το αποτύπωμά του ανεξίτηλο, με έναν απλό και μεγαλειώδη τρόπο ομολογουμένως, με μία μεγαλειώδη σύλληψη.

Επιχειρώντας μία προσωπική ερμηνεία, τα κλαδιά της ελιάς συμβολίζουν ως γνωστόν, την υγιεινή διατροφή και τη Μεσόγειο, όπως επίσης την Ειρήνη και την Δόξα - τη βράβευση με δάφνινο στεφάνι-κότινο των Ολυμπιακών αγώνων στην Αρχαία Ελλάδα.

Ο σιωπηλός και υπέρκομψος, μεσήλικας καλλιτέχνης, μας έδειξε μέσα από τη θεατρική σκηνή του γεύματος που δημιούργησε, κάποια σημαντικά πράγματα.  Όσο εμείς ασχολούμαστε με την καθημερινότητά μας, τρώμε, πίνουμε, διασκεδάζουμε, μαγειρεύουμε, μιλάμε ακατάπαυστα, ζούμε χωρίς να σκεπτόμαστε, κάποιοι επιτήδειοι μας «κλέβουν» τη διατροφή, τη γη μας, την πολυπόθητη Ειρήνη, τις σκέψεις και τα έργα μας που πιθανόν θα μας οδηγούσαν σε ένδοξες διακρίσεις.

Με έναν απλό τρόπο, αυτή είναι η Τέχνη, μας μίλησε για την αδιαφορία και την απέχθεια ή απλά την έλλειψη χρόνου του σημερινού ανθρώπου, για βαθύτερη σκέψη, παράλληλα με την καθημερινότητά του. Τόνισε με την αντίθεση της σιωπής του, την ακατάσχετη φλυαρία του επιφανειακού ανθρώπου.

Ο μικρός μπουφές και η ατελής γραφή του τίτλου στην πλάτη του “Is God…” παραπέμπουν στην κοινωνιοψυχολογική ερμηνεία του ατελούς έργου, που πείθει περισσότερο και μένει στη μνήμη.

Η μητέρα του με τον θάνατό της, του έκανε το τελευταίο μεγάλο δώρο, την δημιουργία ανεξίτηλης μνήμης σε όσους παρακολούθησαν και συμμετείχαν στην παράστασή του. Η συζήτηση που δεν έγινε και για την οποία λίγο - πολύ είχαν όλοι προετοιμαστεί, αποτελεί ισχυρό κοινωνιοψυχολογικό εργαλείο πειθούς και μνήμης.

Ο τίτλος  “Is God Dead” αποτελούσε το εξώφυλλο του περιοδικού TIME το 1966 και προκάλεσε πλήθος αντιδράσεων θετικών και αρνητικών. Χιλιάδες γράμματα έφθασαν στο περιοδικό από αναγνώστες που διαμαρτύρονταν οι περισσότεροι, γι αυτή την ανατρεπτική και αντιχριστιανική φράση. Αντίθετα, κάποιοι επιστήμονες ως επί το πλείστον, βρήκαν ευκαιρία να τοποθετηθούν υπέρ του ορθολογισμού της επιστήμης και ενάντια στις μεταφυσικές ερμηνείες της θρησκείας, για τη δημιουργία της ζωής. Αυτή η φράση προέρχεται από την καταφατική μορφή της έκφρασης του Νίτσε τον 19^ο αιώνα, “God is Dead”. Διευκρινίζοντας όμως στη συνέχεια ότι εμείς σκοτώνουμε καθημερινά τον Θεό με τις πράξεις μας. Όταν προετοιμάζεσαι για μια τέτοια υψηλού επιπέδου συζήτηση, είναι φυσικό να απογοητεύεσαι από την ακύρωσή της, εξασφαλίζοντας όμως την ανεξίτηλη μνήμη γύρω από τα δρώμενα.

Να οδηγηθούμε στον επίλογο, με την πεποίθηση του Peter Whilliam Toy ότι, στην Τέχνη και την Φιλοσοφία, είναι πιο σημαντικά τα ερωτήματα από τις απαντήσεις τους.

Το βέβαιο είναι ότι όσο υπάρχει  Τέχνη μακριά από την εμπορευματοποίηση, και καλλιτέχνες που θέλουν να διδάξουν και να φωτίσουν την ανθρώπινη ψυχή, κάθε ερώτημα βρίσκει την απάντησή του.

Η performance ήταν τόσο σημαντική, ώστε αξίζει να επαναληφθεί, με ενεργοποίηση της φαντασίας στην εκτέλεση και τη θεματική.

ΥΓ. Στην εκδήλωση συμμετείχαν οι φοιτητές
Νικόλας Βαλλιάνος
Στεφανία Βασιλειάδου
πάτερ Ξενοφώντας Ζαρκάδας
Ιωάννα Κατινά
Δήμητρα Μπρούλη
Μαρία Παντελαίου
Πέτρος Παπαποστόλου
Γιώργος Πετράκος
Ελένη Πυλαρινού