Πέθανε ο Γιάννης Κουνέλλης

Πέθανε ο Γιάννης Κουνέλλης

                                      

                                                                       Kounellis,  Untitled, 2003, Torrione Passari, Molfetta

                                                                                                                                              Της Βασιλίκας Σαριλάκη

Πέθανε χθες στην Ρώμη σε ηλικία 81 ετών ο μεγαλόπνοος διεθνής ζωγράφος και γλύπτης μας Γιάννης Κουνέλλης. Ήταν ένας από τους κορυφαίους ιδρυτές της «Arte Povera».Ο Κουνέλλης γεννήθηκε στις 23 Μαρτίου 1936 στην Πειραιά και από τη δεκαετία του 1950 επέλεξε ως τόπο διαμονής του την Ιταλία, όπου σπούδασε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Ρώμης. Ύστερα διετέλεσε καθηγητής στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Ντίσελντορφ.

«Είδα το ιερό στα αντικείμενα καθημερινής χρήσης.. Θέλω την επιστροφή της ποίησης μ΄ όλα τα μέσα: με την άσκηση, την παρατήρηση, τη μοναξιά, το λόγο, την εικόνα, την εξέγερση.» Αυτό ήταν το βασικό credo του Κουνέλλη που ήταν ένας από τους σημαντικότερους καλλιτέχνες του κόσμου. Με αφορμή την τελευταία έκθεσή του στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, δημοσιεύω αυτούσια, χωρίς περικοπές μια συνέντευξη που μου έδωσε, μικρό μέρος της οποίας φιλοξένησε παλιότερα η Καθημερινή. Ένας ευαίσθητος αυτοεξόριστος, με γόνιμη σκέψη, μιλάει για τις πραγματικές αξίες του Ελληνισμού, για το τι σημαίνει μέτρο, ηθική υπόσταση, αρχαία τραγωδία. Κριτικάρει σφοδρά την Αμερικανική τέχνη και πολιτική, σχολιάζει την πτώση της Ευρωπαϊκής κουλτούρας, τις αναπηρίες της Ελληνικής τέχνης κι εξηγείται κατά πρόσωπο με την Ιστορία. Μιλάει τέλος, για το πραγματικό όραμα της τέχνης και για το τί κάνει ένα έργο σημαντικό.

 Τα αρχαία όνειρα.. Ο Γιάννης Κουνέλλης, γεννημένος το ΄36 στον Πειραιά, έζησε τα τελευταία 61 χρόνια στην Ρώμη. Έχει εκθέσει παντού και φυσικά στην Ελλάδα (γκαλ. Bernier). Κεντρική φυσιογνωμία της arte povera, πίστεψε σε μια τέχνη που επηρεασμένη από το κλίμα του Μάη του ΄68 αντέταξε στον κυνισμό της υπερκατανάλωσης τα πρωτογενή, φτωχά υλικά της: χώμα, πέτρα, κάρβουνο, ράκη, ξύλο, φωτιά, οριοθετώντας έναν Ηρακλείτιο χώρο.. Η τέχνη βγήκε στον χώρο, κατάργησε το κάδρο και πολιτικοποιήθηκε. Ο καμβάς έγινε ατσάλι. Έκτοτε, οι εγκαταστάσεις του Κουνέλλη σφράγισαν την πρωτοπορία. Εφήμερες, θεατρικές, δραματικές, μελαγχολικές κάποτε, εμπνεύστηκαν από την Ιστορία κι εκφράστηκαν με μεστές φόρμες, δεμένες σε μια διαλεκτική αντίθεση. Χρυσό δίπλα σε άχυρο, βαμβάκι να διαρρηγνύει ένα σιδερένιο κουτί, παπαγάλους σε κλουβιά, ανθρώπους σε σακιά..                                                                                                            

                                                         Senza Titolo, 1999. Inglesia de San Augustin, Mexico  City

                                        Το ΄69 μετέτρεψε την γκαλερί L’ Attico της Ρώμης σε στάβλο με άλογα..

Βαγονέτα με κάρβουνα, που πηγαινοέρχονται, φουγάρα, καράβια και σακιά με σπόρους, σχολίασαν τον μόχθο, το εμπόριο, την αποδημία, την ανταλλαγή κουλτούρας. Ο Κουνέλλης ήταν γόνιμος και πολύπλευρος. Έχουν γραφεί πάνω από 50 μονογραφίες για το έργο του, ενώ έχει γράψει κι αυτός αρκετά βιβλία. Για μένα, είναι ένας βετεράνος “Σαμουράι” της ελληνικής τέχνης, τόσο εμβληματικός και κατασταλαγμένος που μου φάνηκε αστείο όταν διάβασα σε γνωστή εφημερίδα από κάποιον δημοσιογράφο, ότι στο μουσείο Κυκλαδικής τέχνης δεν παρουσίασε κάτι “νέο”..

Η δουλειά του, μεστή συμβολισμών, πλήν δωρική, σχετίζεται με τα αρχέτυπα, το έδαφος, την στιβαρή δομή.. Αναζητά την ισορροπία, την έννοια του κέντρου με τόση αγωνία, που μου θυμίζει αρχαιοελληνική αρετή.

Αλλά μου θυμίζει και την ρήση του Ζεν: “Μεγάλη πίστη, μεγάλη αμφιβολία”..το να είσαι δηλαδή πειθαρχημένος και πιστός σε ένα όραμα που αν και σου δημιουργεί τεράστιες δυσκολίες κι αμφιβολίες, ωστόσο κινείσαι σταθερά προς αυτό. Γιατί μόνον έτσι έρχεται η υπέρβαση..

                                                              

                                                             Η έκθεση στο μουσείο Κυκλαδικής τέχνης.

Οι αναφορές του στην αρχαιότητα, (εκμαγεία, πιθάρια, αρχαία κεφάλια) προσπαθούσαν να συνδέσουν την πρωταρχική εικόνα μ΄ ένα σύγχρονο αρχέτυπο. «Ο καλλιτέχνης –έλεγε ο Κουνέλλης- τρέφεται μ’ αρχαία όνειρα».... Τί απέγιναν όμως αυτά τα αρχαία όνειρα σήμερα;

                                Από την έκθεση στο μουσείο Κυκλαδικής τέχνης

Το τέλος του πένθους. Αυτήν την έκφραση χρησιμοποίησε για αυτήν την έκθεση ένας σημαντικός τεχνοκριτικός και στενός φίλος του Κουνέλλη, όταν μιλήσαμε. Τώρα είναι η στιγμή του φινάλε του ρέκβιεμ, όπως περιγράφει στην Λιμναία Οδύσσεια…“η μορφική γραμμικότητα της νεκρικής πομπής, συμπαγής μπροστά στον πόνο, στις κωδικοποιημένες κινήσεις, στα ζευγμένα άλογα, στα γραμμικά πρόσωπα, στα σφαλιστά κομμένα μάτια…στους θρήνους, στην πίστη σ’ έναν κόσμο πολιτισμού και κουλτούρας”.. “Οι Κηδείες, (Κassel, 1982) ως αφετηρία, ως πολιτιστική ταυτότητα, ως μια εκ νέου ανακάλυψη μετά από μια μακριά περίοδο λήθης που οφείλεται στην παρακμή και την υποταγή”.

                                      Από την έκθεση στο μουσείο Κυκλαδικής τέχνης

  Η κρίση, είναι  γι’ αυτόν η στιγμή, που η νοσταλγία και τα ψέματα τελειώνουν. Η στιγμή του κενού μετεωρισμού.

   Η στιγμή που τα αρχαία οράματα εκποιήθηκαν, έγιναν εμπόριο και βορά των “βαρβάρων”..

                    Η στιγμή που εκείνοι που έβλεπαν έκαναν τους τυφλούς και σιώπησαν..

                                  Η στιγμή που ο λαός πληρώνει ακριβά, με το σαρκίο του..

                                

Μια δοκιμασία ύψους. Η τέχνη για τον Κουνέλλη ήταν μια δοκιμασία ύψους, ένα όραμα. Υπάρχει, –έλεγε- για να δίνει το μέτρο των πραγμάτων. Η Ελλάδα γνώρισε από κοντά το όραμά του το ΄94, όταν έκανε μια αναδρομική στο πλοίο Ιόνιον, που αγκυροβόλησε στον Πειραιά γεμάτο εικόνες νόστου κι ένα μεταφυσικό κλίμα.Το πλοίο μετατράπηκε σε μια μήτρα αλλά κι ένα θεατρικό κοίλωμα...

                        Συνεχίστε εδώ : http://theartnoise.blogspot.gr/2012/04/jannis-kounellis.html