ΠΡΟΤΑΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΣ

Β. ΦΙΟΡΑΒΑΝΤΕΣ

                     ΠΡΟΤΑΣΗ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗΣ

Πρόταση:

Α. Εθνικοποίηση του Μεγάρου Μουσικής, του Ιδρύματος Νιάρχου και του ιδρύματος Ωνάση (Στέγη     Γραμμάτων και Τεχνών).

-Δημιουργία ενός ενιαίου – εθνικού – οργανισμού που θα περιλαμβάνει αυτά τα τρία Ιδρύματα

-Δημιουργία ενός μεγάλου φεστιβάλ του Φθινοπώρου

Α1. Το Μέγαρο Μουσικής, που ολοκληρώθηκε από τον Λαμπράκη, μετά από χαριστική παραχώρηση του κράτους, έχει δημιουργηθεί με κρατικές κατά κύριο λόγο χρηματοδοτήσεις, και η παράνομη και η φαραωνική επέκτασή του από κοινοτικές, με καταστροφή συγχρόνως του μοναδικού Πάρκου Ελευθερίας.

Στη συνέχεια ο Λαμπράκης, διά του διαβόητου Μικρούτσικου, τον οποίο διόρισε Υπουργό πολιτισμού στην περίοδο της εκσυγχρονιστικής αλαζονείας, επέβαλε την χρηματοδότηση χωρίς όρια της δραστηριότητας του Μεγάρου από τον κρατικό προϋπολογισμό. Ακόμη και δάνεια εκατομμυρίων απέσπασε από την πρόθυμη για «νόμιμη» αυτο-ληστεία της Εθνική Τράπεζα. Και όλα αυτά για να ικανοποιήσει το μεγαλομανές ιδεώδες του αυτοδιορισμένου πάτρωνα της τέχνης και κουλτούρας Λαμπράκη για τέχνη και κουλτούρα in, δηλαδή για τέχνη και κουλτούρα για καθώς πρέπει, για κατεστημένους και αναρριχόμενους κάθε λογής. Κύρια πελατεία η  φαντασμένη τότε και «ευημερούσα» κοινωνία των βόρειων προαστίων. Συγχρόνως ο Λαμπράκης δημιούργησε μια απίθανη γραφειοκρατία, ένα στρατό άχρηστων χαρτογιακάδων της τέχνης και της κουλτούρας, ακολούθων κ.α., που μισθοδοτείται και τρέφεται παρασιτικά. Το μοντέλο αυτό όμως κατέρρευσε με την γενικότερη κατάρρευση της οικονομίας. Η τρόικα έκανε νεόπτωχους και τους βόρειους αθηναίους πρώην πλέον νεόπλουτους. Ο παρασιτικός μηχανισμός του Μέγαρου θέλει συνέχεια εκατομμύρια, ο προγραμματισμός παραμένει πάντοτε προβληματικός και συγχρόνως προέκυψε η διαβόητη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ωνάση, η οποία προσελκύει ένα μέρος της in «πολιτιστικής πελατείας».

Α2. Το Ίδρυμα Νιάρχου αναπτύσσει δύο κύριες δραστηριότητες: α) Η κατασκευή της νέας Λυρικής σκηνής και της Εθνικής βιβλιοθήκης (μετά από παραχώρηση του οικοπέδου από το δουλικό ελληνικό δημόσιο), με δικά του χρήματα, δηλαδή με χρήματα-προϊόν  υπερεκμετάλλευσης  ναυτικών και  παραβάσεων διεθνών κανόνων ναυσιπλοΐας, χρηματιστηριακού τζόγου και άλλων σπεκουλαδόρικων και άγρια εκμεταλλευτικών δραστηριοτήτων και β) Φιλανθρωπικό υποτίθεται έργο στους  νεόπτωχους της διαλυμένης Ελλάδος από την τρόϊκα και τους υποτακτικούς της. Απώτερος στόχος ο ιδεολογικός έλεγχος, η χειραγώγηση του λαού μέσω κυρίως της διάδοσης της ιδεολογίας της φιλανθρωπίας από το αδίστακτο παγκοσμιοποιημένο κεφάλαιο και ο δουλικός και υποτακτικός-φετιχιστικός έλεγχος – ψηφιακή κερδοσκοπική εκμετάλλευση της μουσικής παραγωγής και του περιεχομένου των βιβλιοθηκών της χώρας μας, οι οποίες μέχρι τώρα έχουν δημιουργηθεί, διατηρηθεί και επιβιώσει με λίγους κρατικούς και κοινωνικούς πόρους. Η εγκληματική αυτή  δραστηριότητα από ανθρώπους που μένουν μόνιμα σε σκάφος των 100 μέτρων, στα Σαλέ της Ελβετίας, στα παλάτια του Λονδίνου και της Ν. Υόρκης πρέπει να  σταματήσει άμεσα. Τα 3 και άνω δισεκατομμύρια «προσωπική» περιουσία των Νιάρχων, που τους κατατάσσει στη λίστα των 100 μεγάλων δισεκατομμυριούχων του κόσμου δεν θα επιτρέψουμε να αυξηθούν μέσα από δραστηριότητες ιδεολογικά και πολιτισμικά άκρως κερδοφόρες, επικίνδυνες για τον πολιτισμό και συνάμα άκρως αλλοτριωτικές.

Το Ίδρυμα Νιάρχου, προϊόν της παγκόσμιας ληστρικής και κερδοσκοπικής πολιτικής του διαβόητου Νιάρχου δεν είναι δυνατό να απλώνει τα πλοκάμια του, να γιγαντώνει ανενόχλητο και να επιβάλλει προοδευτικά τον πλήρη έλεγχο του βιβλιόθηκου πλούτου της χώρας μας, με στόχο να τον εμπορευματοποιήσει μέσω της ψηφιοποίησής του κ.α. Ούτε είναι δυνατόν να ελέγχει τη λυρική μουσική παιδεία και καλλιέργεια του λαού μας, σε αγαστή συνεργασία με τους νεοφιλελεύθερους λακέδες πολιτικούς.

Ούτε είναι δυνατόν να συνεχίζει ανενόχλητα να κάνει κοινωνική «υποτίθεται» πολιτική πάνω στα κοινωνικά και πολιτισμικά συντρίμμια του νεοφιλευθερισμού, στο όνομα μιας υποτιθέμενης φιλανθρωπίας. Δεν θα πρέπει να ξεχνούμε ότι ήδη ο Μαρξ είχε καταγγείλει στην Αθλιότητα της φιλοσοφίας, τις διάφορες μορφές φιλανθρωπίας που αποσκοπούν μόνον και μόνο στη διατήρηση των σχέσεων εκμετάλλευσης. Το ίδρυμα Νιάρχου έχει ακριβώς αναγάγει την άκρως αλλοτριωτική, εξευτελιστική και φετιχιστική αυτή πρακτική σε κύριο έργο, με στόχο να ξεπλύνει κάποια λίγα ψίχουλα από τα εκατομμύρια που ληστρικά έχει στην κατοχή του. Οπότε πρέπει να δοθεί ένα τέλος σε αυτή την νεο-αποικιοκρατική κατάσταση, όπως και σε  αυτή του ιδρύματος Ωνάση, που επιπλέον διαθέτουν μεγάλα ποσά σε Golden boys, σε «μελέτες» καταστροφής της Αθήνας και μετατροπής της σε χάι γκέτο για τους πλούσιους  και σε κανονικό γκέτο για τους «αποσυνάγωγους» νεόπτωχους, χωρίς μεταξύ τους επαφές και με απόμακρες οριοθετήσεις.*

Α3. Το Ίδρυμα Ωνάση  δεν έχει την πολιτική του απέραντου πτωχοκομείου που προωθεί το ανάδελφο του Νιάρχου, αλλά της  κουλτούρας light, της αποστειρωμένης, αλλά σοβαροφανούς τέχνης και κουλτούρας, και αυτός είναι ένας πρόσθετος λόγος γα την εθνικοποίησή του.

Προγραμματισμός και εδώ ελιτίστικος, αντιδραστικό πολιτισμικό και αισθητικό πρότυπο, μεταμοντέρνα απορρίμματα σε συσκευασία τέχνης, ιδιωτικοποίηση της τέχνης και της κουλτούρας, ακριβό εισιτήριο, μισθοί εξωφρενικοί στα golden boys, διαστρέβλωση του Καβάφη, ιδεολογικά επιθετικό και αυταρχικό μοντέλο για την τέχνη και την κουλτούρα, κ.α.

Εθνικοποιημένα και τα δύο, ανασυγκροτημένα πολιτιστικά, δομικά, ιδεολογικά και με νέα λαϊκή διεύθυνση (βλ. τη θέση του Α. Γκράμσι, για τη λαϊκή και την οργανική κουλτούρα στην Οργάνωση της κουλτούρας) μπορούν και με το ήδη υπό κρατικό έλεγχο Μέγαρο της Μουσικής, να αποτελέσουν ένα οργανικό σύνολο υψηλής ποιοτικής πολιτιστικής πολιτικής και πρακτικής, και συνάμα λαϊκής.

Στη μνημονιακή και διαλυμένη Ελλάδα πρέπει να σταματήσει και ο πολιτισμικός εξανδραποδισμός στο όνομα της επαίσχυντης - και φαινομενικά μόνον – αθώας φιλανθρωπίας. Μετά τη νεοφιλελεύθερη πολιτισμική νύχτα πρέπει να επανεθνικοποιηθεί κάθε σημαντική πτυχή της πολιτισμικής πολιτικής. Δεν είναι δυνατόν να  συνεχίζεται άλλο το «φιλανθρωπικό» έργο ιδιωτικών φορέων, και ιδιαίτερα ιδρυμάτων, με εθνικούς, κοινοτικούς και κοινωνικούς – άμεσους ή έμμεσους πόρους.

Το σκάνδαλο αυτό που ξεκίνησε ο Λαμπράκης με τους υποχείριούς του πολιτικούς για τους γνωστούς λόγους πρέπει να σταματήσει σε όλες τις μορφές του. Η διαπλοκή, και ιδίως η πιο απεχθής, αυτή που αναπτύσσεται με επίκεντρο την τέχνη, την κουλτούρα και γενικότερα τον πολιτισμό, πρέπει να σταματήσει άμεσα, μετά την εθνικοποίηση των τριών αυτών  μεγάλων ιδιωτικών φορέων.

Η ιδιωτικοποίηση της κουλτούρας μέσω αυτών των τριών κρίσιμης σημασίας και σημαντικού μεγέθους ιδρυμάτων, ως προϊόν της ιδιωτικοποίησης- άμεσης ή έμμεσης -  των πάντων που προώθησαν συστηματικά οι νεοφιλελεύθεροι μουλάδες στα τελευταία χρόνια, πρέπει να σταματήσει πάραυτα. Έχει γίνει πλέον απειλή για την ίδια την κουλτούρα. Το χρήμα και το ιδιωτικό συμφέρον δεν είναι δυνατόν  να συνεχίσουν τη διάβρωση της κουλτούρας, υπηρετώντας συγχρόνως ποικιλόνυμα συμφέροντα, φανερά ή κρυφά.

Για το λόγο αυτό επιβάλλεται η άμεση εθνικοποίησή τους.

Πρέπει επιτέλους να πάψει η κουλτούρα να είναι στο έλεος της διεφθαρμένης  απόλυτα διεθνούς τζετ σετ ολιγαρχίας. Για τους παραπάνω λόγους η μόνη λύση είναι η δημιουργία ενός νέου μεγάλου πολιτιστικού κρατικού ιδρύματος πολιτισμού που θα συμπεριλάβει αυτούς τους τρεις εθνικοποιημένους πλέον φορείς.

Β. Ίδρυση ενός νέου θεσμού, του Φεστιβάλ του Φθινόπωρου.

 Αυτό θα αρχίζει τις 10 Σεπτεμβρίου και θα ολοκληρώνεται στις 10 Δεκεμβρίου, υπό την αιγίδα ενός νέου εθνικού θεσμού. Σ’ αυτό θα συμμετάσχουν τα τρία προαναφερθέντα ιδρύματα και φορείς, το Μουσείο Ακρόπολης, η Εθνική Λυρική σκηνή, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το Εθνικό Θέατρο, η Εθνική Πινακοθήκη, το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, το Μπενάκειο κ.α.

Το φεστιβάλ θα συνίσταται στον προγραμματισμό και την οργάνωση πολλαπλών πολιτισμικών εκδηλώσεων, υπό εθνικό έλεγχο, υψηλού ποιοτικού επιπέδου, με μετακλείσεις καλλιτεχνών,  συγκροτημάτων, θιάσων, ορχηστρών κ.α. από το εξωτερικό, την οργάνωση διεθνών εκθέσεων,  την οργάνωση ενός ετήσιου Διεθνούς συνεδρίου για τον πολιτισμό στην εποχή της παγκοσμιοποίησης κ.α. Με τον θεσμό αυτό θα μπει η Αθήνα στο διεθνές καλλιτεχνικό γίγνεσθαι, που σε συνδυασμό με το Φεστιβάλ Αθηνών, που θα διατηρήσει την  αυτονομία του και θα ενισχυθεί, θα δημιουργήσουν έτσι δύο  σημαντικούς πυλώνες της εθνικής πολιτιστικής πολιτικής. Το Φεστιβάλ του Φθινόπωρου θα χρηματοδοτεί και καινούργιες δημιουργίες, παραστάσεις, εκθέσεις, και θα προσπαθήσει να σταθεί δίπλα στο Φεστιβάλ του Φθινόπωρου του Παρισιού. Το Φεστιβάλ αυτό θα διαθέτει τη δική του αυτόνομη δομή, θα διευθύνεται από Διευθυντή, ο οποίος θα επιλέγεται μετά από διεθνή διαγωνισμό, και θα είναι θεσμικά καταχωρημένο αυτόνομο.

Στη σημερινή εποχή  της βαθιάς κρίσης επιβάλλεται η έμφαση στην κουλτούρα και στην ανάπτυξη μέσω της προώθησης της πολύπλευρης σύγχρονης και ιστορικής κουλτούρας, με λαϊκό προσανατολισμό. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να υπάρχουν κοινωνικά κριτήρια για την προσέλευση κοινού, καθώς και αντίστοιχη δράση σε υποβαθμισμένες περιοχές, κ.α.

Η οργανική ένταξη του Μέγαρου μουσικής, του Ιδρύματος Νιάρχου και της Στέγης γραμμάτων και τεχνών σε έναν φορέα, με περιορισμένη γραφειοκρατική δομή,  και με αυξημένη εκ των πραγμάτων επιχειρησιακή δυνατότητα και με βάση την οργάνωση του όλου έργου-συστήματος σύμφωνα με  διάφορα projects υπό επεξεργασία και προετοιμασία, θα δημιουργήσει μια πολύ σημαντική οικονομία κλίμακας σε επίπεδο κατώτερων και μεσαίων υπαλλήλων και στελεχών, ενώ για τα ανώτερα θα γίνει αυστηρή επιλογή με βάση τις ειδικότητες, τις ικανότητες, το ήθος, το μέχρι τώρα έργο τους κ.α.

Δημιουργώντας έτσι έναν ενιαίο θεσμό με δυναμικό προγραμματισμό πρωτοπόρων και πριωτικών καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων, διεθνούς διάστασης και αναφοράς, θα επιτευχθεί ποιοτική πολιτισμική αναβάθμιση, συγχρόνως με εξοικονόμηση πόρων.  Μέσα από δραστηριότητες που θα αναπτύξει μεθοδικά σε οικονομικά υποβαθμισμένες περιοχές, ο νέος φορέας θα μεταφέρει την τέχνη και την κουλτούρα ποιότητας στους κοινωνικούς χώρους που υποφέρουν περισσότερο από την κρίση. Έτσι θα υποβοηθηθεί καίρια σήμερα η πολιτισμική επικοινωνία και η διάδοση της κουλτούρας τους οικονομικά αδύναμους. Συγχρόνως μέσα από τον αυτόνομο  πλην όμως δημόσιο προγραμματισμό μπορεί να δοθεί έμφαση στην έρευνα, στην ανώτερη ποιότητα, στην πρωτοπορία. Το συνολικό κόστος θα το καλύψει χωρίς απαγορευτικές πρακτικές φαραωνικού τύπου το δημόσιο. Μπορεί μάλιστα να υπάρξει και άμεση χρηματοδότηση από το νέο ΕΣΠΑ, το οποίο δίνει έμφαση στις αποκαλούμενες άϋλες δράσεις.

Με τον τρόπο αυτό θα αποαποικιοποιήσουμε αισθητά την κουλτούρα, απαλλάσσοντας την από τον αποπνικτικό έλεγχο τεράστιων ιδιωτικών πολιτισμών φέουδων – αποικιών – θυλάκων… Η αποθηλακοποίηση της κουλτούρας συνεπάγεται αυτόματα την αναβάθμισή της, ενταγμένη μέσα σε ένα γενικότερο σχέδιο αναβάθμισης της παιδείας, της εκπαίδευσης και της κουλτούρας. Αυτό πρέπει να είναι το σχέδιό μας, ένα καθολικό σχέδιο πολιτισμικής και ιδεολογικής ηγεμονίας με σύγχρονους και μοντέρνους όρους.

Γ.  Ίδρυση παραρτήματος του Κέντρου Πομπιντού-Μουσείου μοντέρνας τέχνης στην Αθήνα, κατά το πρότυπο ίδρυσης αντίστοιχου παραρτήματος στην Ισπανία. 

Επειδή δεν υπάρχει ένα μεγάλο, σύγχρονο μουσείο μοντέρνας τέχνης στη χώρα μας, ούτε είναι εύκολο να δημιουργηθεί, ειδικά σε περιόδους κρίσης, η μόνη λύση, την οποία ακολούθησε και το ίδιο χειραζόμενη Ισπανία, είναι η προτεινόμενη εδώ. Το κέντρο Πομπιντού είναι μοναδικό παγκόσμια δημιούργημα, που φέρνει ακόμη τη σφραγίδα του ακμάζοντος (δεκαετία 1960-70) τότε καπιταλισμού, την αύρα της μοντέρνας τέχνης, έχει μοναδική έκθεση έργων μοντέρνας τέχνης συλλογή και που προβάλει αξιοπρεπώς. Μπορεί να αλλάζει τα εκτιθέμενα έργα, έχει αποκτήσει μία μοναδική τεχνογνωσία για να αναδείξει και την προβολή της μοντέρνας τέχνης, μοναδικό φαινόμενο της ιστορίας, έχει άριστη και δοκιμασμένη οργάνωση κ.τ.λ. Η ίδρυση και το άνοιγμα του το 1976 στο Παρίσι έδωσε άλλη κατεύθυνση στην προσωπική έρευνά μας και αποτέλεσε ακόμη την προϋπόθεση ώστε αυτή να αποκτήσει συστηματικό και εποπτικό χαρακτήρα. Επιπλέον με τα άλλα τμήματα που έχει το Κέντρο: βιβλιοθήκη, σινεμά κ.α. κατορθώνει πάντοτε και προσελκύει ευρύτερο κοινό. Με άλλα λόγια έχει μία δοκιμασμένη δομή και λειτουργία στο χρόνο και απόλυτα φιλολαϊκή. Είναι βέβαιο ότι η ίδρυση παραρτήματος του στην Αθήνα θα βοηθούσε πολλαπλά την υπόθεση πολιτισμός και κυρίως τον σύγχρονο, και θα αποτελέσει ένα βασικό μοχλό γενικότερης πολιτισμικής αναβάθμισης της κατεστραμμένης και λεηλατημένης κοινωνικά και πολιτισμικά χώρας μας.     

                                                                             

                                                                            ***

Η επιβαλλόμενη από τη σύγχρονη παρατεταμένη κρίση ανασυγκρότηση ή αναδόμηση του μοντέλου θα είναι ολική. Άρα και στον χώρο της πολιτιστικής και γενικότερα πολιτισμικής δραστηριότητας θα είναι επίσης ολική, δομική. Δεν μπορεί η μοναδική πολιτισμική κληρονομιά μας να αφήνεται στην τύχη ή στα χέρια των μουλάδων του νεοφιλελευθερισμού και του αδηφάγου ιδιωτικού κεφαλαίου. Άρα επιβάλλεται η ανασυγκρότηση του μοντέλου, της δομής και λειτουργίας των σημαντικών φορέων της πολιτιστικής πολιτικής προς την κατεύθυνση του πλήρους ελέγχου σε εθνικές – λαϊκές – δημοκρατικές βάσεις. Δεν είμαστε κρατιστές, αλλά το ύψιστο δημόσιο αγαθό που είναι ο πολιτισμός δεν μπορεί να μετατρέπεται σε λεία του αδίστακτου και διαρκώς επεκτατικού μεγάλου ιδιωτικού κεφαλαίου, ούτε στη διαπλοκή. Τέλος, λοιπόν, εποχής για τον νεοφιλελευθερισμό στο χώρο του πολιτισμού.

Εξάλλου, η ιδεολογικά άκρως επιθετική πολιτική της Στέγης Γραμμάτων για το νόημα της ποίησης του Καβάφη, αποδίδει κατά τον καλύτερο τρόπο το αντιδραστικό ιδεολογικό στίγμα, όραμα, πρόταγμα που θέλει να προβάλει μέσω της τέχνης και της κουλτούρας. Ο Καβάφης οπαδός του ιδεολογήματος, «η βία απ’ όπου και αν προέρχεται», παραπάει.

* Ευτυχώς που το σχέδιο για την πεζοδρόμηση της Πανεπιστημίου, που θα σημάνε το τέλος του ιστορικού κέντρου της Αθήνας, απορρίφθηκε από την Ε.Ε.