Δημήτρης Κωνσταντακόπουλος: Γαλλία, Ρωσία και Μέση Ανατολή

Δημήτρης Κωνσταντακόπουλος

Γαλλία, Ρωσία και Μέση Ανατολή  (πέντε διεθνούς φήμης παρατηρητές σχολιάζουν τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι και τη ρωσική επέμβαση στη Συρία)*

Παρίσι 

«Τι λένε οι επιβάτες σας γι΄αυτά που έγιναν;», ρωτάω τον ταξιτζή κι αυτός μου απαντάει με μόλις συγκαλυμμένη απελπισία: «με ρωτάνε τι σκέφτομαι εγώ!».

Το χρώμα του προσώπου του δεν αφήνει αμφιβολίες. Γάλλος πολίτης, γεννημένος στη Γαλλία, αλγερινής καταγωγής. Θυμάται τον εμφύλιο στην Αλγερία και φοβάται ότι, οι καταγόμενοι από την Αραβία Γάλλοι πολίτες, θα υποβιβαστούν τώρα από «δεύτερης» - όπως νοιώθουν - σε «τέταρτης κατηγορίας»! 

Το ταξί διασχίζει τις φωτισμένες λεωφόρους του κέντρου κατευθυνόμενο στο Μπουλβάρ Μονπαρνάς, αλλά οι πελάτες είναι ελάχιστοι στα φημισμένα καφέ του, όπως το «Σελέκτ». Μόλις 48 ώρες πέρασαν από τη στιγμή που η «Πόλη του Φωτός» γνώρισε, για μια στιγμή, το σκοτάδι που, τόσα χρόνια τώρα, μονιμοποιήθηκε σε τόσες και τόσες πόλεις του Ιράκ, της Συρίας, του Λιβάνου και η πρωτεύουσα της Γαλλίας παραμένει σε κατάσταση σοκ, ανήμπορη να εξηγήσει τι της συνέβη.

«Παγκόσμια συγκίνηση» για το Παρίσι, καμία συγκίνηση όμως για τους υπερδιακόσιους  επιβάτες του ρωσικού αεροπλάνου που εξαφανίστηκαν πάνω από το Σινά, μου λέει ο σωφέρ, καθώς ξεθαρρεύει . Ούτε για τους 44 της Βυρηττού προχτές, του λέω, διαπιστώνοντας ότι δεν γνωρίζει καν την πολύνεκρη έκρηξη της βόμβας στη σιϊτική συνοικία της λιβανικής πρωτεύουσας. Οι νεκροί δεν ήταν Ευρωπαίοι. 

Προσπαθεί να καταλάβει τι έκανε τους τρομοκράτες να πάνε να σκοτωθούν και δυσκολεύεται. Πρέπει να τους απειλούσαν, μου λέει. Συμφωνεί όμως και καταλαβαίνει τι λέω όταν διερωτώμαι μήπως «πέθαναν για να ζήσουν». Εννοώ ότι το ριζοσπαστικό Ισλάμ προσέφερε σε αυτούς τους ντεκλασέ νέους μια αποστολή στη ζωή, μια ιδεολογία, μια θρησκεία.

Για ένα μέρος της «νεολαίας των προαστίων», στη Γαλλία αλλά και το Βέλγιο, ίσως μάλιστα ακόμα περισσότερο εκεί, το Ισλάμ παίρνει σταδιακά τη θέση που είχε κάποτε η γαλλική κομμουνιστική ή τροτσκιστική αριστερά ως φορέας άρθρωσης της κοινωνικο-πολιτικής αμφισβήτησης και εξέγερσης. 

Η αμφισβήτηση και η εξέγερση είναι, υπό μία έννοια, δομικό στοιχείο του «εθνικού σχεδίου» ενός λαού που έκανε δέκα επαναστάσεις ξεκινώντας από το 1789. Ήταν κι αυτός ένας δρόμος για να «ενσωματωθούν», έστω κι ως εξεγερμένοι, οι νέοι της ανεργίας και της αμορφωσιάς, που απέτυχε να εντάξει το γαλλικό εκπαιδευτικό και οικονομικό σύστημα. Αλλά η αριστερά περνάει εδώ και καιρό φάση βαθειάς υποχώρησης και παρακμής στη Γαλλία, δεν λέει πολλά πράγματα στη νεολαία. Πολύ περισσότερο στη μουσουλμανική νεολαία  που βλέπει, επιπλέον, δυτικούς στρατούς και αεροπορίες να επιτίθενται στη μία αραβική χώρα μετά την άλλη τα τελευταία 15 χρόνια, χωρίς σπουδαίες διαμαρτυρίες. 

Βρίσκω πολύ προβληματισμένο και ανήσυχο τον Μπερνάρ Κασέν, πρώην διευθυντή της Μοντ Ντιπλοματίκ, στο γραφείο του. Με τον «ριζοσπαστικό  καρτεσιανισμό» που διακρίνει τη σκέψη του παλεύει να βάλει σε τάξη τα δεδομένα. «Δεν είμαι βέβαιος ότι οι Γάλλοι θα στραφούν προς τον εθνικισμό και τη Λεπέν ως αντίδραση στις επιθέσεις», μου λέει.

Είδομεν. Η άκρα αριστερά λέει «εσείς τους πολέμους, εμείς τους νεκρούς» και η άκρα δεξιά της απαντάει: «Εσείς φταίτε που χτυπάτε το Εθνικό Μέτωπο αντί για τους ισλαμιστές». Η κυβέρνηση έχει κυρίως στρατιωτικά και αστυνομικά μέτρα να αναγγείλει και οπωσδήποτε θέλει να αποφύγει πολλές συζητήσεις για πιθανή συσχέτιση της γαλλικής πολιτικής στη Μέση Ανατολή με τις τρομοκρατικές επιθέσεις. Είναι ενδεικτικό ότι σε μια χώρα που ιστορικά διακρίθηκε, σε όλη την Ευρώπη, για την ποιότητα του πολιτικού της λόγου, βρίσκει κανείς τόσα πολλά μέσα που περιορίζονται σε γενικές καταγγελίες της «βαρβαρότητας» και εγκώμια του «πολιτισμού» και της Γαλλικής Δημοκρατίας (Republique), αποφεύγοντας πολλές αναλύσεις για τις πιθανές αιτίες, εσωτερικές και διεθνείς, που αποφάσισε τώρα να επισκεφθεί η «βαρβαρότητα» το Παρίσι. Αν κανείς ήθελε να συνοψίσει κάπως τη συζήτηση που γίνεται τώρα στη Γαλλία, η σύγχυση, νομίζω είναι το κύριο χαρακτηριστικό της.

Ο Γαλλοαιγύπτιος Σαμίρ Αμίν, παγκόσμιας φήμης οικονομολόγος της ανάπτυξης (και στενός φίλος και σύμβουλος του Ανδρέα Παπανδρέου) με εκπλήσσει με την οξύτητα των χαρακτηρισμών του για τους ισλαμιστές («φασίστες» τους αποκαλεί). Τούτου δοθέντος όμως, δεν παραλείπει να υπογραμμίσει το αδιέξοδο του Ολλάντ, που συμμετείχε και συμμετέχει ακόμα ολόθερμα στην προσπάθεια ανατροπής του ‘Ασαντ, αποτέλεσμα ακριβώς της οποίας ήταν η ανάπτυξη του Ισλαμικού Κράτους στη Συρία, για να βλέπει τώρα αυτό το Κράτος να του βάζει βόμβες στο Παρίσι!

«Το Ισλαμικό Κράτος δεν μπορεί να νικηθεί από αέρος. Και οι μόνες δυνάμεις που μπορούν να το πολεμήσουν στο έδαφος είναι αφενός ο συριακός στρατός που δεν κατέρρευσε, όπως περίμεναν, αφετέρου οι Κούρδοι του ΡΚΚ», δηλαδή αυτοί που κυνηγάει η Δύση και η Τουρκία αντιστοίχως, μου λέει, υπογραμμίζοντας την κραυγαλέα αντίθεση της γαλλικής πολιτικής. Αναγνωρίζει πάντως ότι οι Κούρδοι επιχειρούν επίσης να διευρύνουν την περιοχή που ελέγχουν, «κουρδοποιώντας» ορισμένες αραβικές εκτάσεις.

Παραμονή των επιθέσεων είχα ζητήσει από τρεις «αιρετικούς», αλλά καλά πληροφορημένους παρατηρητές να μου σχολιάσουν την ρωσική επέμβαση στη Συρία. Οι απαντήσεις τους βρίσκονται ήδη στον κομπιούτερ μου. Διερωτώμαι αν έγιναν κάπως ανεπίκαιρες, αλλά, ξαναδιαβάζοντάς τες, διαπιστώνω ότι έχουν γίνει μάλλον περισσότερο επίκαιρες, καθώς η μεσανατολική κρίση επιταχύνεται και έρχεται όλο και περισσότερο σε μια Ευρώπη, οι ηγεσίες της οποίας – ιδίως της Γαλλίας - νόμιζαν, τα τελευταία χρόνια, ότι μπορούσαν να κάνουν ότι θέλουν στην Αραβία, χωρίς να υφίστανται τίμημα.

Στη συνέχεια παραθέτουμε τις απαντήσεις που μας έδωσαν ο Γάλλος δημοσιογράφος Τιερύ Μεϊσάν, ο μόνος δυτικός δημοσιογράφος που παρέμεινε στη Δαμασκό καθ’ όλη τη διάρκεια του πολέμου, ο Ρώσος δημοσιογράφος Κονσταντίν Σιόμιν, παρουσιαστής εκπομπής στο πρώτο κανάλι της ρωσικής τηλεόρασης, και σε διαρκή σχεδόν αποστολή στα καυτά σημεία του πλανήτη, που εκφράζει τη νέα γενιά «ριζοσπαστών» Ρώσων της περιόδου Πούτιν και, τέλος, ο πρώην βοηθός Υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ και πρώην βοηθός εκδότης της Wall Street Journal Πωλ Κραιγκ Ρόμπερτς. Για πολλά χρόνια στο κέντρο της αμερικανικής πολιτικής, ο Πωλ Ρόμπερτς, που την γνώρισε καλά από τα μέσα, έχει τώρα μεταβληθεί σε έναν από τους κύριους επικριτές της στην Ουάσιγκτων.

Φυσικά, πολλοί θα διαφωνήσουν με τις θέσεις τους. ‘Όμως η πολυσύνθετη μεσανατολική κρίση καθιστά αναγκαία την πληροφόρηση και από «εναλλακτικές» πηγές, αλλά και την κατανόηση του πως βλέπουν τα πράγματα εκτός Δυτικής Ευρώπης και ΗΠΑ, που ελέγχουν σήμερα την παγκόσμια ενημέρωση.

Μεϊσάν: ανατροπή της ισορροπίας Ρωσίας-ΝΑΤΟ

Αντίθετα με μια διαδεδομένη ιδέα η ρωσική επέμβαση δεν είναι μια «ξαφνική έμπνευση» του Βλαντιμίρ Πούτιν για να επωφεληθεί από μια κατάσταση και εγκαταστήσει τη χώρα του στη Μέση Ανατολή. Προετοιμάστηκε τρισήμισυ χρόνια προηγουμένως, από το δεύτερο τρίμηνο του 2012.

Ενώ το State Department, η CIA, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο επεδίωκαν να ανατρέψουν τα λαϊκά αραβικά καθεστώτα (Τυνησία, Αίγυπτος, Λιβύη, Συρία και Αλγερία) και να φέρουν στην εξουσία τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, η Μόσχα πληροφορήθηκε για την προετοιμασία ενός ευρέος πολέμου τύπου Νικαράγουας εναντίον της Συρίας (σ.σ. μετά την ανατροπή του δικτάτορα Σαμόζο στη Νικαράγουα η Ουάσιγκτων, με την συνδρομή του Ισραήλ, οργάνωσε το αντάρτικο των «Κόντρας» για να πολεμήσει το επαναστατικό καθεστώς των Σαντινίστας που προέκυψε από την ανατροπή του Σομόζα). Επρόκειτο για τη μεταφορά δεκάδων ή εκατοντάδων χιλιάδων «τζιχαντιστών» για να καταστρέψουν ένα κράτος που τολμούσε να αντισταθεί στην Αυτοκρατορία. ‘Όταν η ροή των πολεμιστών άρχισε να διαχέεται στη Συρία, ο Πρόεδρος Πούτιν συνειδητοποίησε τον μακροχρόνιο κίνδυνο που αντιπροσώπευαν για τη δική του χώρα. Αποφάσισε λοιπόν να προετοιμάσει μια επιχείρηση για να συντρίψει τους τζιχαντιστές που ήρθαν από την πρών ΕΣΣΔ και χαρακτήρισε την υπεράσπιση της Συρίας «ζήτημα ρωσικής εσωτερικής πολιτικής». 

Δεν ήταν όμως παρά το καλοκαίρι του 2015 που ο ρώσικος στρατός αναπτύχθηκε μυστικά σε διάστημα τριών μηνών, περίοδος κατά την οποία η Μόσχα προετοίμασε νομικά τη νομιμότητα της επέμβασής της. 

Από τη στιγμή που η επέμβαση αυτή άρχισε η Ρωσία έθεσε σε λειτουργία τα νέα όπλα που μπόρεσε να αναπτύξει απέναντι στην Ατλαντική Συμμαχία, ιδίως ένα σύστημα εξουδετέρωσης του συστήματος επικοινωνίας και διοίκησης του ΝΑΤΟ. Η Ατλαντική Συμμαχία έγινε ξαφνικά κουφή και τυφλή σε μια ζώνη 300 χιλιομέτρων γύρω από την Λαττάκεια. Ο ρωσικός στρατός μπόρεσε έτσι να επιτεθεί και να εξοντώσει τους τζιχαντιστές που μέχρις εκείνη τη στιγμή είχαν πληροφορίες, όπλα και χρηματοδότηση από το ΝΑΤΟ. 

Ο πόλεμος στη Συρία συντονίζεται με άλλα θέατρα επιχειρήσεων. Το ίδιο σύστημα εξουδετέρωσης του συστήματος επικοινωνίας και διοίκησης του εχθρού αναπτύχθηκε στην Κριμαία και το Καλίνινγκραντ. Οι τζιχαντιστές που η Τουρκία μετέφερε στην Ουκρανία και ο Πρόεδρος Ποροσένκο συγκέντρωσε στη Χερσώνα, δεν ήταν σε θέση να διεισδύσουν στην Κριμαία και μάχονται τώρα στο Ντονμπάς.

Εκ των πραγμάτων, η παγκόσμια στρατηγική ισορροπία μεταβλήθηκε. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ έχασαν την υπεροχή τους στον συμβατικό πόλεμο.

Σιόμιν: Η Μόσχα προειδοποιεί τη Δύση

“Η απόφαση για στρατιωτική εμπλοκή στον πόλεμο στην Συρία δεν ήταν εύκολη για τις ρωσικές αρχές. Η συνεχιζόμενη παγκόσμια οικονομική κρίση που επιδεινώνεται από τιςδυτικές κυρώσεις επηρεάζει άμεσα την ρωσική οικονομία, η οποία είναι ακόμη σε μεγάλο βαθμό σημαντικά εξαρτημένη από τις ενεργειακές εξαγωγές. Η Ρωσία είχε ήδηακούσια συρθεί σε ένα άλλο εμφύλιο πόλεμο στην Ουκρανία, που υποκινήθηκε από τη Δύση και θεωρήθηκε από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις ως ένα τελεσίγραφο στη Μόσχα.Εκείνοι που ενορχήστρωσαν αυτόν τον πόλεμο γνώριζαν πολύ καλά ότι η Ρωσία δεν μπορούσε απλά να μείνει στην άκρη σαν παρατηρητής της φασιστικοποίησης τηςγείτονος χώρας και των διώξεων του εθνοτικά ρωσικού πληθυσμού της. Ωστόσο, κάθε άμεση πράξη του ρωσικού στρατού θα οδηγούσε σε άμεση  κλιμάκωση και μια ευθείααντιπαράθεση με το ΝΑΤΟ. Αυτό θα μπορούσε να θάψει όλα τα ρόδινα όνειρα της ρωσικής ολιγαρχίας για να εισέλθουν στο κλαμπ της παγκόσμιας ελίτ των πλουσίων.Επίσης, για 3η φορά σε 100 χρόνια θα μπορούσε να κάνει τη Ρωσία και τη Γερμανία (ως βασικό παράγοντα του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη) να εμπλακούν μεταξύ τους στο πεδίο τηςμάχης. Έτσι, η Ρωσία επέλεξε τη γνωστή στρατηγική «ούτε πόλεμος, ούτε ειρήνη», ελπίζοντας να κερδίσει χρόνο και να μιλήσει με τη Γερμανία για κάποιο είδος συλλογικήςειρηνευτικής προσπάθειας στην Ουκρανία. Είναι ακόμα δύσκολο να πούμε αν αυτό το σχέδιο λειτούργησε. Εν τω μεταξύ, ήταν επίσης προφανές ότι οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις(προτιμώ να τις αποκαλώ δυνάμεις του «υπεριμπεριαλισμού») θα ήθελαν να εκμεταλλευτούν κάθε άλλη ευπάθεια της Ρωσίας, να κάνουν την Ρωσία να αιμορραγήσει σε όλατα μέτωπα. Αυτό το σύστημα είναι σχετικά αμετάβλητο από τα μέσα του 19ου αιώνα  όταν μια κρίση στην Πολωνία συνήθως συνοδευόταν χέρι−χέρι με τον πόλεμο στονΚαύκασο ή την Κεντρική Ασία. Τον Νοέμβριο του 1956, παρά τη διαφορετική της φύση, η ΕΣΣΔ μπορούσε επίσης να το αισθανθεί μια λαϊκή εξέγερση στην Ουγγαρία"κολλάει" με την κρίση του Σουέζ, και στη συνέχεια, το 1979−1985 το κίνημα της Αλληλεγγύης στην Πολωνία ήταν συγχρονισμένοι με τις στρατιωτικές ενέργειες των μουτζαχεντίνστο Αφγανιστάν. Έτσι, ακόμη και πριν από την Ουκρανία, η Μόσχα είχε κάθε λόγο να αναμένει προβλήματα στα νότια σύνορα της. Ο Συριακός πόλέμος έφερε αυτές τιςαπειλές σε ένα εντελώς νέο επίπεδο. Με τη δημιουργία του ISIS η Ρωσία αντιμετωπίζει το ενδεχόμενο ταχείας επιδείνωσης της ασφάλειας στις μουσουλμανικές περιοχές της.Πλέον, η πιθανή κατάρρευση του Άσαντ θέτει το πρόβλημα των εξαγωγών φυσικού αερίου προς την Ευρώπη από το Κατάρ, το οποίο μπορεί να βλάψει τα έσοδα της Gazprom.Έτσι, στα μάτια μου, το γεγονός ότι η Ρωσία αποφάσισε τελικά να δώσει σοβαρή (αν και πολύ καθυστερημένη) στρατιωτική βοήθεια στη Συρία μας οδηγεί να αντλήσουμε ταακόλουθα συμπεράσματα:

−Η Ρωσική ηγεσία δεν πιστεύει πλέον στην συμφιλίωση με τη Δύση. Αντιμετωπίζοντας αναπόφευκτη αντιπαράθεση αποφάσισε να δράσει ασύμμετρα, και να σταθεροποιήσειενα απο τα μέτωπα της πριν ένα άλλο καταπίαστεί και πάλι από τη φωτιά.

−Η Ρωσία χρησιμοποιεί την περίπτωση της Συρίας ως έναν τρόπο για να στείλει ένα μήνυμα στον υπεριμπεριαλισμό σχετικά με τη σοβαρότητα της. Αυτό στηνπραγματικότητα συμβαίνει για πρώτη φορά μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ (Όχι, δεν θα πάρετε άλλη ζώνη απαγόρευσης πτήσεων εδώ, όχι, δεν θα ανατρέψετε πρόεδρους εδώ,όπως κάνατε αλλού)

 −Για να κάνει αυτό το μήνυμα να ακουστεί και να διαδοθεί η Ρωσία δείχνει τον πιο σύγχρονο οπλισμό της σε δράση. Το πιο σημαντικό μέρος του ήταν η εκτόξευση πυραύλουαπό την Κασπία, που αλλάζει πλήρως τους όρους του παιχνιδιού όσον αφορά την πυρηνική στρατηγική αποτροπής.

 “Προφανώς όλα αυτά δεν μπορεί να σταματήσουν την παγκόσμια μετατόπιση προς τη στρατιωτικοποίηση και τον πόλεμο. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο υπάρχει τόσομεγάλη καχυποψία στη Ρωσία σχετικά με το τι προκάλεσε την τραγωδία του A321. (σ.σ. το ρωσικό αεροπλάνο που έπεσε πάνω από το Σινά). Πάρα πολλοί άνθρωποιθυμούνται τoν ισχυρισμό του Ας Κάρτερ ότι «οι Ρώσοι θα υποστούν απώλειες". Νομίζω ότι θα πρέπει να περιμένουμε περαιτέρω επιδείνωση της κατάστασης στην Ουκρανίακαι τη Συρία. Τα οικονομικά προβλήματα που δημιουργούνται από το καπιταλιστικό σύστημα και πάλι ωθούν τον κόσμο στο χείλος της καταστροφής.”

Πωλ Ρόμπερτς: Η Ευρώπη πληρώνει την υποτέλεια στους Αμερικανούς

“Δεκατέσσερα χρόνια πολέμων της Ουάσιγκτων, που κατέστησαν δυνατούς οι Ευρωπαίοι υποτακτικοί της οδήγησαν στην ολική ή μερική καταστροφή έξη χωρών. Εκατομμύρια προσφύγων πηγαίνουν τώρα στην Ευρώπη, μεταφέροντας σε αυτή το κόστος της υποτέλειάς της στην Αμερική. 

“Οι σταθερές και ευημερούσες χώρες του Ιράκ, της Λιβύης και της Συρίας οδηγήθηκαν στο χάος. Αντιμέτωπος με τη βίαιη αποσύνθεση ενός μεγάλου τμήματος του κόσμου, ο Πρόεδρος της Ρωσίας διακήρυξε κατά την 70ή επέτειο των Ηνωμένων Εθνών ότι «δεν μπορούμε να ανεχθούμε άλλο την κατάσταση πραγμάτων στον κόσμο». Δύο ημέρες αργότερα, οι Ρώσοι επενέβησαν στη Συρία σταματώντας τις προόδους του ISIS, του στρατού που χρησιμοποιεί η Ουάσιγκτων στην προσπάθειά της να ανατρέψει την συριακή κυβέρνηση. Η αποφασιστική δράση της Ρωσίας καθιστά σαφές ότι αν η Ευρώπη πρόκειται να έχει ένα μέλλον αυτό εξαρτάται από τη ρωσική, όχι την αμερικανική ηγεσία. Η Ουάσιγκτων, μια κυβέρνηση εγκληματίας πολέμου, αποκαλύπτεται αναξιόπιστη ενώπιον του κόσμου”. 

Δημοσιεύτηκε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ στις 19.11.2015 

Η ΕΠΙΘΑΝΑΤΙΑ ΑΓΩΝΙΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ*

Β. ΦΙΟΡΑΒΑΝΤΕΣ

Η ΕΠΙΘΑΝΑΤΙΑ ΑΓΩΝΙΑ ΤΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ*

Σοσιαλφιλελευθερισμός, νεοφιλελευθερισμός, ταξη-φιλελευθερισμός, φιλελευθερισμός. (Social-liberalisme, néoliberalisme, order-liberalisme).

Φετιχισμός, αλλοτρίωση, μυστικοποίηση.¹

Ο νεοφιλελευθερισμός μετατρέπει κάθε επιμέρους κοινωνική

διεκδίκηση σε κεντρική πολιτική μάχη εφ’ όλης της ύλης.

Α. Νέγκρι

Ι. Ο κυρίαρχος σήμερα πανευρωπαϊκά ταξη-φιλελευθερισμός και πρώτιστα ο ηγεμονικός γερμανικός, είναι ένας όλο και λιγότερο κρυμμένος, ένας όλο και περισσότερο απροκάλυπτος φασισμός. Ένας «συνταγματικός», συστημικός φασισμός, ένας αδίστακτος ολοκληρωτισμός, ένας αποτρόπαιος αυταρχισμός νέου τύπου: ο αυταρχισμός που προσπαθεί να λύσει με το μεγαλύτερο δυνατό όφελος για το κεφάλαιο τις ακραίες, τις όλο και σημαντικότερες και οξύτερες αντιθέσεις, ακόμη και αντινομίες του συστήματος, υποτάσσοντας όλη τη σύγχρονη πολιτική πρακτική στη λογική της διατήρησης του κέρδους για το κεφάλαιο όχι μόνον επί της εργασίας, αλλά της κοινωνίας ολόκληρης. Το κεφάλαιο προσπαθεί να αυξήσει χωρίς κανέναν ενδοιασμό πλέον το ποσοστό κέρδους και συγχρόνως να ποδηγετήσει την κοινωνία ολόκληρη. Θα το καταφέρει; Μήπως όμως ξεγλιστράμε προς ένα νέο πλην όμως ολικό Δ’ Ράιχ, και μάλιστα πανευρωπαϊκό, υπό γερμανική (κρυφο-)νεοναζιστική ηγεμονία; Σε κάθε περίπτωση η φαινομενική σταθερότητα του συστήματος υποκρύπτει μια δομική ανισορροπία του, η οποία από στιγμή σε στιγμή μπορεί να αποκτήσει ακραίες διαστάσεις και η κοινωνία έτσι να μπει σε μια περίοδο που το κοινωνικό κινητό να ισορροπήσει με την επιβολή πλήρως ενός νέου ολοκληρωτισμού. Ή μιας νέας γενικευμένης, σφαιρικής (globale) επανάστασης.

II. Στη σημερινή φάση ανάπτυξης – και κυρίως κρίσης – του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού, η αντίθεση είναι πλέον ολική μεταξύ παραγωγικών δυνάμεων και καπιταλιστικών μορφών. Έτσι ανακύπτει η αδήριτη ανάγκη μιας ριζικής εναλλακτικής λύσης (alternative) προς όφελος της κοινωνίας, συγχρόνως με την ανάγκη αυτοπροσδιορισμού των κοινωνικά εξαρτημένων δυνάμεων, της απελευθέρωσής τους, της απελευθέρωσης του ανθρώπου. Διαφορετικά έρχεται και μάλιστα αναπόδραστα η πλήρης, η αγριότερη, που έχει εμφανιστεί ποτέ, υποταγή στο αδίκαστο μεγάλο – ολιγαρχικό κεφάλαιο.

ΙΙΙ. Συνειδητοποιείται ευρύτερα η ανάγκη για ριζική (κατά τη μαρξική σύλληψη) λύση του γενικευμένου, του παγκοσμιοποιημένου κοινωνικού προβλήματος. Διαφορετικά αυτό θα χειροτερεύει, η λύση θα καρκινοβατεί, η επιθανάτια αγωνία του συστήματος θα παρατείνεται με όλες τις αρνητικές, τις επώδυνες επιπτώσεις στον άνθρωπο, την κοινωνία, τον πολιτισμό. Με ιστορικές τερατογενέσεις, εγκληματικές φαρσοκωμωδίες. Με τη μετατροπή της κοινωνίας σε όμηρο του αιμοσταγούς (μεγάλου) κεφαλαίου, που για το μόνο πράγμα που ενδιαφέρεται είναι η διατήρηση, η διαιώνιση του κέρδους, του όλο και μεγαλύτερου και ασφαλέστερου κέρδους. Για το λόγο αυτό το σύστημα δεν κάνει τίποτα άλλο από το να επιδιώκει με κάθε αντίτιμο ένα νέο και ενάρετο, κατά τους κυνικούς απολογητές του, κύκλο ανάπτυξής του, δηλαδή έναν κατά το δυνατό πιο άγριο και εκμεταλλευτικό μακρύ κύκλο, όπως είχε προβλέψει και αναλύσει η Σχολή της Φρανκφούρτης.

IV. Ο ταξη-φιλελευθερισμός είναι ενσωματωσιακός, καταναγκαστικά όμως – και όχι συναινετικά – ενσωματωσιακός. Μην επιτρέποντας καμία αμφισβήτηση, καμία αντιπολίτευση στο εσωτερικό του, αποσκοπεί στην πλήρη υποταγή της κοινωνίας, την ολική κυριάρχηση. Ως εκ τούτου ο ταξη-φιλελευθερισμός είναι φασιστο-φιλελευθερισμός, με εγγενή τάση περιορισμού μέχρι εξαφάνισης και του όποιου εναπομείναντος οικονομικού κυρίως φιλελευθερισμού. Ο πάλαι ποτέ πολιτικός φιλελευθερισμός έχει περιοριστεί δραστικά από το σύστημα. Ουσιαστικά έχει και πρακτικά καταργηθεί. Νόμος-τάξη, φόβος-τάξη, και πάλι νόμος-τάξη είναι οι κύριες εκδηλώσεις, και συγχρόνως οι μορφές της σύγχρονης ταξηφιλελεύθερης κυριαρχίας. Έτσι η εξέλιξη αυτή – δομικού χαρακτήρα – του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού, υπό το βάρος της ριζικής αστάθειας που επέφερε η κρίση, επαληθεύει την πρόβλεψη της Σχολής της Φρανκφούρτης περί νεοσυντηριτικής ακόμη και ολοκληρωτικής μετεξέλιξης του συστήματος, μόλις καταλαγιάζει το κίνημα. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, ο Αντόρνο φοβόταν ότι ακόμη και το ίδιο το κίνημα θα συνεργήσει για την εμφάνιση και την επιβουλή της επερχόμενης νέας βαρβαρότητας. Όλες οι αναπτυγμένες κοινωνίες έχουν μπει σε ολοκληρωτική περιπέτεια, στη μεγάλη περίοδο της νέας σκλαβιάς που έχει ήδη αρχίσει, νέων πολέμων, νέων και οδυνηρών ανακατατάξεων. Ο αγώνας για τη διατήρηση του ποσοστού κέρδους, ακόμη και η αύξηση του με κάθε τρόπο, με κάθε αντίτιμο, με κάθε μέσο από το κεφάλαιο είναι η υπέρτατη καθοδηγητική δύναμη του συστήματος και των λακέδων του.

Το κρίσιμο ερώτημα της σημερινής εποχής, με βάση και την ιστορία του ΧΧ^ου αιώνα, παραμένει, επανάσταση ή ανεπανάσταση, σύμφωνα με τη συγκλονιστική διάγνωση των εμμενών τάσεων του μονοπωλιακού καπιταλιστικού (ιμπεριαλισμού) από τη Ρ. Λούξεμπουργκ. Για να αποτραπεί η αντεπανάσταση, επιβάλλεται η καθολική αντίσταση και η κριτική χωρίς καμία εξαίρεση όλων των μορφών του νεοσυντηρητισμού, η πλήρης άρνηση, η καθολική αντίσταση: Η εκ των πραγμάτων εγγενής αναζήτηση πλέον ενός ολικά εναλλακτικού και ανθρώπινου συστήματος. Ο νεοσυντηρητισμός και ο νεοφιλελευθερισμός − και ειδικότερα στην προχωρημένη σύγχρονη γερμανική εκδοχή του ταξη-φιλελευθερισμού − είναι ανάδελφοι, συνδέονται οργανικά, αν δεν ταυτίζονται ως προς την πραγματοποίηση του ιστορικού στόχου τους. Ως εκ τούτου και η αντιπαράθεση με αυτούς πρέπει να είναι πλήρης, ολική, απόλυτη, μετωπική, μέχρι τέλους. Διαφορετικά θα αναπαράγεται με διαρκώς νέες μορφές το σύστημα και οι ιδεολογικοί κλώνοι του.

V. Η πρώτη ή η αρχική εξέγερση εμφανίζεται συνήθως με παραμορφωτικό (déformé) τρόπο. Στη συνέχεια ή θα έλθει η πραγματική ριζοσπαστικοποίηση, που συνιστά μια ρήξη με το συντηρητισμό, με το κατεστημένο γενικότερα σε όλες τις μορφές του ή η ευθεία προέκταση της παραμορφωμένης ή της φετιχικοποιημένης συνείδησης, αν και μπορεί και αυτή να αποτελέσει μια ρήξη, αλλά από την ανάποδη, μια αντεπανάσταση: φασισμός…

Οι κινητοποιήσεις ενάντια στις συνθήκες της Νίκαιας και της Λισαβόνας μετά από χρόνια αμφιβολιών και αβεβαιοτήτων καταλήγουν στην ενίσχυση του λεπενισμού. Ο εθνοκεντρισμός γενικά και αυτός του Σεβενεμάν ειδικότερα, μετεξελίχθηκαν σε αντιευρωπαϊσμό πρωτόγονο, απλοϊκό, φασίζοντα, όπως ο νέος λεπενισμός της Μαρίν Λεπέν και του υπαρχηγού της, Φλ. Φιλιπό, πρώην λοχαγού του Chevenement. Από την άλλη, ο ευρωπαϊσμός στην πιο διαδεδομένη του εκδοχή, είναι ένας οικονομικός φιλελευθερισμός χωρίς όρια, με κύριο στόχο τον περιορισμό του κοινωνικού κράτους και του κράτους δικαίου, του ιστορικο-πολιτικού φιλελευθερισμού. Έτσι οδηγούμαστε σε μια στείρα αντιπαράθεση. Διέξοδος: Η Ένωση των σοσιαλιστικών δημοκρατιών της Ευρώπης.

VΙ. Ταξη-φιλελευθερισμός και Νεοφιλελευθερισμός: Δομικά ολοκληρωτικές ιδεολογίες και πρακτικές.

Ο νεοφιλελεύθερος καπιταλισμός είναι ολικά αυταρχικός, απολυταρχικός, κυριαρχικός: Η πλήρης πραγματοποίηση του εφιάλτη της Σχολής της Φρανκούρτης περί επερχόμενης ολικής κυριάρχησης και αυταρχικοποίησης. Η βάση, η μήτρα, είναι η αυταρχική οικογένεια, η οποία παίρνει τη ρεβάνς από το αντιαυταρχικό² κίνημα του Μάη του ‘68, καθώς και το ίδιο αυταρχικές δομές (και θεσμοί) του ύστερου και κυρίως του παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού. Βασική προτεραιότητα είναι η παγίωση ιεραρχικών και αυταρχικών προτύπων από το νεοφιλελεύθερο ολοκληρωτικό καπιταλισμό, με στόχο την κατά το δυνατό βιαιότερη παραγωγή και αναπαραγωγή του συστήματος, με το λιγότερο όμως δυνατό αίμα, χωρίς παρόλα αυτά να διστάζει όταν έχει ανάγκη να καταφεύγει σε εμφυλιοπολεμικές κοινωνικές πολιτικές και ιδεολογικές πρακτικές ακόμη και στις κοινωνίες του ύστερου καπιταλισμού.

Ο νεοφιλελεύθερος ολοκληρωτικός καπιταλισμός συνιστά ένα μίγμα από τη λογική, την ιδεολογία και τη δομή της αυταρχικότητας των φεουδαρχών (seigneurs), υπό την  άκρατη, την απόλυτη ελευθερία του ιδιώτη μεγαλο-καπιταλιστή, του σύγχρονου πλέον ολιγάρχη, καθαρό προϊόν της απορρύθμισης και της παγκοσμιοποίησης.

Όλα τίθενται στην υπηρεσία των μονοκρατόρων−ολιγαρχών καπιταλιστών: η κοινωνία, οι θεσμοί, τα πάντα, και ειδικότερα το όλο και περιοριζόμενο συνεχώς κράτος.

Απάντηση σε αυτή τη δομική αλλαγή του συστήματος, που δημιούργησε η απορρύθμιση και η αποθέσμιση, δεν είναι η επαναρύθμιση μόνον ή κυρίως, αλλά η ολική κοινωνικοποίηση των πάντων σε παγκόσμια κλίμακα, σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης και η αυτοοργάνωση της κοινωνίας, η υιοθέτιση νέων εναλλακτικών, αλληλέγγυων και συμμετοχικών κοινωνικών και πολιτισμικών σκοπών, αξιών, προτύπων, διαδικασιών κ.α. με επίκεντρο τον άνθρωπο και τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας. Θα πρέπει δηλαδή η παγκόσμια κοινωνία να αποθυλακοποιηθεί από τα αποχαλινωμένα πλήρως και αυτονομημένα απόλυτα κεφάλαιο, χρήμα, θεσμούς. Το παράδειγμα της σύγχρονης απάνθρωπης κυριάρχησης των νέων μονοκρατόρων−ολιγαρχών δεν διορθώνεται με μια απλή αλλαγή, μεταρρύθμιση, τροποποίησή του. Είναι απόλυτη ανάγκη η νεοανθρωπιστική πλήρης αναδόμηση, ανασυγκρότηση του, πάνω σε νέες, δίκαιες, αλληλέγγυες, συμμετοχικές, νεοκοινωνικές βάσεις.

VIΙ. Καταστρέφοντας την κοινωνία ο νεοφιλελεύθερος αυταρχικός καπιταλισμός, καταστρέφει και το δυνητικό υποκείμενο της ανατροπής του. Παρακαταστρέφοντάς το όμως, λόγω της απύθμενης ιδεολογικής μυωπίας του, και κυρίως του ανεξέλεγκτου τιμωρητικού ρεβανσισμού του θα αυτοκαταστραφεί και το σύστημα, γιατί οι κοινωνικοοικονομικά πεθαμένοι δεν καταναλώνουν. Η μυωπία, η εμπάθεια (με τη νεώτερη έννοια του όρου) και ο ρεβανσισμός των κυρίαρχων νεοφιλελεύθερων και ταξηφιλελεύθερων ολοκληρωτικών κλικών δεν τους επιτρέπουν να δουν την επερχόμενη έτσι καταστροφή των ιστορικών συμφερόντων του συστήματος. Το μόνο ζητούμενο είναι μέσα από το γενικευμένο φυσικό θάνατο του λαού η εξαφάνιση της αντίστασης, της άρνησης, της αμφισβήτησης. Ειδικότερα δε για ιστορικούς λόγους το κύριο ζητούμενο για τον παγκοσμιοποιημένο σύγχρονο καπιταλισμό είναι η πειθάρχηση του άτακτου, του ρέμπελου, του περήφανου πρώτιστα ελληνικού λαού. Θα τα καταφέρει όμως;

VIIΙ. Η χούντα των αγορών, ο φονταμενταλισμός των αγορών, του νεοφιλελευθερισμού κ.τ.λ. ανατρέπεται μόνο με παγκόσμια εξέγερση. Η Ελλάδα, ως αδύναμος κρίκος  του παγκοσμιοποιημένου ολοκληρωτικού συστήματος, μπορεί να σπάσει σύντομα, και η εξέγερση του Ελληνικού λαού να αποτελέσει την απαρχή (όπως το 1821) της παγκόσμιας απελευθέρωσης των λαών από τους νεοφιλελεύθερους μουλάδες και ιμάμηδες, από τους ταξηφιλελεύθερους επιτελείς του ανεξέλεγκτου πλέον συστήματος της παγκοσμιοποίησης της παραγωγής και της όλο και ληστρικότερης αναπαραγωγής του.

ΙΧ. Οι ράμπο του νεοφιλελευθερισμού, οι κάποι της  χρηματοοικονομίας.

Οι ράμπο διαλύουν τα πάντα στο πέρασμά τους με τις γενικευμένες και άγριες ιδιωτικοποιήσεις, με την ακραία λιτότητα που επιβάλουν, με την ιδιωτικοποίηση του κράτους κ.α., που προωθούν έντεχνα οι αντίστοιχοι μεγαλοεγκέφαλοι.

Οι μεγαλοεγκέφαλοι του οργανωμένου εγκλήματος³ στο χώρο της χρηματοοικονομίας, επωφελούνται δηλαδή άμεσα από αυτή τη γενικευμένη κοινωνικοοικονομική διάλυση, και ψαρεύοντας ό,τι τους συμφέρει από τα συντρίμμια, το μετατρέπουν σε χρηματοοικονομικά προϊόντα, σε παράγωγα τα οποία στη συνέχεια προωθούν μεθοδικά, συστηματικά στο κοινό, δηλαδή σε ανυποψίαστα θύματα. Δηλαδή το κάνουν άυλο, το μετατρέπουν σε αόρατο. Έτσι, ενώ κερδίζουνε απίθανα ποσά, κατορθώνουν να μην προκαλούν. Και με αυτό τον τρόπο ληστεύουν σε απίστευτη κλίμακα και ανενόχλητα με τη βοήθεια και των εξωχώριων εταιρειών, πρακτικών, καταστάσεων που τους παρέχει ο απορρυθμισμένος και παγκοσμιοποιημένος καπιταλισμός. Ένας ληστρικός καπιταλισμός δηλαδή χωρίς όρια. (Πράγματι όμως χωρίς όρια;⁴).

Αποτέλεσμα: Υπό τον ιδεολογικό μανδύα του ολοκληρωτισμού της δικτατορίας των αγορών συντελείται ένα άνευ προηγουμένου προμελετημένο και προσχεδιασμένο έγκλημα ενάντια στην κοινωνία. Μέσα σε αυτές τις νεοβάρβαρες συνθήκες δοκιμάζονται οι αντοχές: Ή υποταγή και βαρβαρότητα ή επανάσταση και σοσιαλισμός⁵. Η σύγχρονη χούντα των αγορών χρειάζεται ανατροπή, όπως και οι πολιτικές – στρατιωτικές. Η χούντα των αγορών με «ηγέτες» (leaders) τους αρχιγιάπιδες, τους ράμπο της χρηματοοικονομίας είναι οικονομικοπολιτικό-ιδεολογικό ολοκληρωτικό σύστημα με το στρατό σε εφεδρεία, καθόσον έχει σε πρώτη γραμμή το μιντιακό-πολιτικό κατεστημένο, τους σύγχρονους δηλαδή ταγματάρχες της.

Χ. Μέσα σε αυτές τις συνθήκες προέχει το πρόταγμα της αυτονομίας, της αυτόνομης και κριτικής στάσης, της ιδεολογικά κριτικής στάσης: της ιδεολογικής κριτικής⁶ ως στάση (attitude), ως μεθοδική σύλληψη – θεωρητική και κοινωνική πρακτική, ως βάση και ως προϋπόθεση μη ένταξης και ενσωμάτωσης στο σύστημα, ως αντι-αλλοτριωτική μέθοδος και πρακτική, ως προϋπόθεση, τέλος, της απελευθέρωσης και της χειραφέτησης με νεοανθρωπιστικούς όρους⁷. Σε κάθε περίπτωση δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει ότι, κατά τον Μαρξ, «η μεγαλύτερη επιτυχία της Κομμούνας ήταν η ύπαρξή της με πράξεις».

XI. Πρέπει πάντοτε να καταγγέλλεται η κατεστημένη τάξη πραγμάτων, η κυριάρχηση, ο ολοκληρωτικός χαρακτήρας του συστήματος, και της παγκοσμιοποίησης ειδικότερα, ανεξάρτητα πολιτικών μορφών, συγκυριών, κρατών κ.α.

Διαφορετικά παραχωρείται συγχωροχάρτι στο σύστημα.

Το σύστημα, όπως έχει δείξει η Σχολή της Φρανκφούρτης, είναι δομικά πλέον ολοκληρωτικό. Προήλθε από τη συντριβή της Ευρωπαϊκής Επανάστασης του 1917 – 22, από τα μέσα (σταλινισμός) με την αποσύνθεση της Ρώσικης επανάστασης, από το φασισμό, το ναζισμό και τον χιτλερισμό, αλλά και από την εσωτερική αντεπανάσταση και παλινόρθωση. Ο νεοφιλελεύθερος και ταξη-φιλελεύθερος καπιταλισμός σήμερα είναι οι συνεχιστές αυτών των καταστάσεων «έκτακτης ανάγκης». Η έκτακτη ανάγκη έχει γίνει πλέον καθεστώς, μια παρατεταμένη, μόνιμη κατάσταση⁸. Μόνη πιθανή λύση είναι η πλήρης, η ριζική ανασυγκρότηση, η αναδόμηση του συστήματος.

Μέσα στις ανυπόφορες σύγχρονες συνθήκες επιβάλλεται η ανασυγκρότηση εκ βάθρων, εκ θεμελίων του συστήματος με πάνδημο, με δημοκρατικό τρόπο, άμεσα, ολικά, καθοριστικά. Μόνη καθοδηγητική αρχή μας πρέπει να είναι πλέον η καθορισμένη άρνηση⁹. Έτσι θα δημιουργηθούν νέες και εναλλακτικές δομές, μερικές από τις οποίες ήδη αναδύονται μέσα στο υπάρχον σύστημα.

Η ανάγκη πλήρους, ολικής απελευθέρωσης και χειραφέτησης της κοινωνίας των πολιτών είναι πλέον το διακύβευα. Και αυτό πραγματοποιείται μόνο μέσα από ιστορικό – κοινωνικό ξεπέρασμα. Αυτό όμως, λέει ο Λεφέβρ, πρέπει να είναι άμεσο: Έχει ήδη αρχίσει…

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1.        Βλ. Norbert Guterman – Henri Lefebvre, La Consience mystifiée, Syllepse (suivi de La Conscience privée, d’ Henri Lefebvre). Βλ. ακόμη H. Lefebvre, Ο Χίτλερ στην εξουσία, Αφήγηση.

2.        Βλ. H. Weber, Πρέπει να απαλλαγούμε από την κληρονομιά του Μάη του ’68; Ηλίβατον, Η. Lefebvre, Mai ‘68. L’ irruption, Syllepse.

3.        Οι εγκέφαλοι του οργανωμένου εγκλήματος στην Ιταλία αποκαλούνται κάποι. Οι εγκέφαλοι του διεθνούς χρηματοοικονομικού εγκλήματος είναι οι γιάπηδες, οι golden boys.

4.        Το θέμα των ορίων της ανεξέλεγκτης μέχρι τώρα χρηματοοικονομίας, παρά τη φοβερή κρίση που προκάλεσε σε πρώτο τουλάχιστον επίπεδο, ως ένα σαθρό εποικοδόμημα του νεοκαπιταλισμού, προσπαθούμε να το προσεγγίσουμε συστηματικότερα σε ένα νέο εκτεταμένο κείμενό τους, υπό επεξεργασία, με τίτλο, «Οι απαρχές της νέας ανθρωπολογίας». Σε κάθε περίπτωση δεν θα πρέπει να ξεχνάμε τη θεωρία του Μαρξ για τις κρίσεις, όπως αυτή έχει συστηματοποιηθεί από τον Μαντέλ, και την αντίστοιχη θεωρητικοποίησή του περί ανυπέρβλητων ουσιαστικά ορίων. Θα ξεγλιστρήσει ο σύγχρονος αρχισπεκουλαδόρικος καπιταλισμός από τα όρια; Ιστορικά είναι αδύνατο.

5.        Βλ. Ρ. Λούξεμπουργκ, Μεταρρύθμιση ή επανάσταση; Δ. Βιβλιοθήκη.

6.        Βλ. Β. Φιοραβάντες, Κοινωνική θεωρία και αισθητική, Αρμός, Θεωρία πολιτισμού, Ψηφίδα, Τ. ΙΙ.

7.        Βλ. Ρ. Βανεγκέμ, Γράμμα στα παιδιά μου, εκδ. των ξένων, J. Agnoli, Ο μετασχηματισμός της δημοκρατίας…, KΨΜ., Προς τη νέα ανθρωπολογία (Συλλ. Επ.επ. Β. Φιοραβάντες), ΑΡΜΟΣ, Νέα Ανθρωπολογία και Μοντέρνα Τέχνη (Συλλ. Επ.επ. Β. Φιοραβάντες), ΖΗΤΗ και Β. Φιοραβάντες, Προς τη Μεταπαγκοσμιοποίηση, ΖΗΤΗ (υπό έκδοση).

8.        Βλ. Σ. Μάξιμος, Κοινοβουλευτισμός και δημοκρατία, Στοχαστής, Μπάραν-Σουήζη, Μονοπωλιακός καπιταλισμός, Guttenberg, P. Michels, Le Partis politiques, Points, Ε. Μandel, Le troisieme âge du capitalisme, Maspero, A. Gorz, Quète du sens, Galilée.

9.        Βλ. Β. Φιοραβάντες, «Η απαρχή της καθορισμένης άρνησης», Η Αυγή, 3-7-15.

* Βελτιωμένη εκδοχή άρθρου με τον ίδιο τίτλο που δημοσιεύτηκε στην ΑΥΓΗ, 14-10-2015