ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ-ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ-ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

Μ. ΓΕΩΡΓΟΥΣΗ

ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ-ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ-ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΣ

Η περίοδος του  μοντερνισμού (1910-1930) σηματοδοτεί μια εποχή αμφισβήτησης των παγιωμένων αξιών, που εντοπίζεται σε όλες τις εκφάνσεις της ανθρώπινης δράσης. Προωθούνται νέες, πρωτοποριακές, ενδεχομένως ακραίες και πολλές φορές αμφιλεγόμενες προτάσεις, οι οποίες διαμορφώνουν το σύγχρονο, αλλά και το μεταγενέστερο, ιδεολογικό και αισθητικό πλαίσιο. Ο όρος μοντερνισμός αφορά όχι μόνο τις αισθητικές προϋποθέσεις του έργου, αλλά κυρίως τη θεωρητική βάση των αρχών που το διέπουν.

 Ο όρος πρωτοπορία αποδόθηκε εκ των υστέρων από τους ερευνητές και τους ιστορικούς στην προσπάθεια κατηγοριοποίησης και μελέτης του όρου. Οι καλλιτέχνες και τα αντίστοιχα κινήματα χαρακτηρίζονται ως τέτοια, εφόσον η συμβολή τους στην εξέλιξη της τέχνης με ρηξικέλευθες ιδέες και εφαρμογές αποκτά ιστορική σημασία.

Ο ανθρωπισμός είναι η βιοθεωρία και η κοινωνική αντίληψη γύρω από την οποία περιστρέφονται οι ακόλουθες αρχές:

ü  Σεβασμός για την αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα του ανθρώπου.

ü  Ενδιαφέρον για την σφαιρική διάπλαση της προσωπικότητας μέσω της οικουμενικής εκπαίδευσης.

ü  Αντίθεση προς το φανατισμό και τη μισαλλοδοξία. 

ü  Ενδιαφέρον για την ευημερία του κοινωνικού συνόλου. Κοινωνικός  ανθρωπισμός.

ü  Ελευθερία της σκέψης και της έκφρασης. Ανοχή των διαφορετικών απόψεων.

ü  Αναγνώριση της προσωπικής αξίας  του ατόμου.

 Αυτοί οι τρείς θεμελιώδεις πυλώνες βρίσκουν την έκφρασή τους μέσα από την χαρακτική τέχνη και ειδικότερα το διδακτικό έργο ενός σπουδαίου δασκάλου του Εργαστηρίου Χαρακτικής της ΑΣΚΤ, του Ιωάννη Κεφαλληνού (Αλεξάνδρεια 1894 – Αθήνα 1957).

Η χαρακτική τέχνη, είναι ίσως η λιγότερο προσφιλής, ή η λιγότερο «λαμπερή» από τις λεγόμενες καλές τέχνες. Αυτό θα μπορούσε να αποδοθεί ενδεχομένως, στο ότι δεν παράγονται έργα μοναδικά, αλλά έργα σε ευρύτερη κλίμακα και σε έναν ορισμένο αριθμό. Ωστόσο πρόκειται πάντα για έργα τέχνης και στο σημείο αυτό έγκειται και η αντινομία της.

 Ο χαράκτης δημιουργεί ένα έργο τέχνης φτιάχνοντας αρχικά μία μήτρα,  συνεπώς η χαρακτική δεν διαφέρει από την ζωγραφική, καθώς έχουν αφετηριακά την ίδια υπόσταση, η οποία είναι μοναδική. Βάσει της εκάστοτε τεχνικής της χαρακτικής που θα χρησιμοποιηθεί, δημιουργείται μια σειρά έργων. Αυτή η ορισμένη παραγωγή όμως, δεν αλλοιώνει την πρωτοτυπία της μήτρας. Η βασική διαφορά της χαρακτικής από τις άλλες καλές τέχνες, είναι πως το καλλιτεχνικό δημιούργημα της μπορούν να το αποκτήσουν περισσότεροι του ενός άνθρωποι.

Οι διάφορες τεχνικές της, (λιθογραφία, χαλκογραφία, ξυλογραφία) κατάφεραν να διατηρήσουν, σύμφωνα με τον μελετητή Benjamin, την αμεσότητα στην έκφραση και την αποτύπωση των ψυχολογικών καταστάσεων που ήθελε να απεικονίσει ο καλλιτέχνης, όπως ακριβώς και στην γλυπτική και την ζωγραφική. Η χαρακτική για να έχει το επιθυμητό αποτέλεσμα προϋποθέτει εκτός των άλλων παραγόντων μια υψηλού επιπέδου ικανότητα χειρισμού από τον καλλιτέχνη των διαφόρων τεχνικών της. Διεκδικεί ένα profil αυτονομίας, έναντι της ζωγραφικής και της γλυπτικής, που ενισχύει την αξία της, την ιδιομορφία της, ακόμα και την μοναδικότητά της.