Ο ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ, Η ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ

Σοφία Αράβου-Παπαδάτου*

Ο ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ,  Η ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ ΚΑΙ  ΤΟ ΖΗΤΟΥΜΕΝΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΜΟΥ

                                                                     

Oι τρεις έννοιες Μοντερνισμός, Πρωτοπορία, Ανθρωπισμός, καθόρισαν το Στρογγυλό Τραπέζι της 13/12/2014 στο πολιτιστικό κέντρο της Γλυφάδας, Artville. Γύρω από αυτές τις έννοιες θα ασχοληθούμε, ως αντίβαρο, στο μέτρο του δυνατού, στην αγωνία που διακατέχει όλους μας, για τον άνθρωπο και τη σύγχρονη αλλοτριωτική παγκόσμια διακυβέρνηση.

Θα ήθελα να αναφερθώ, στην αιτία που έγινε το Στρογγυλό Τραπέζι. Πρόκειται για την έκδοση του βιβλίου Νέα Ανθρωπολογία και Μοντέρνα Τέχνη, με επιμέλεια του καθηγητή Β. Φιοραβάντε¹. Δεν θα σχολιάσω τα επιμέρους κείμενα όσων συμμετείχαμε σ΄ αυτόν το συλλογικό τόμο. Αξίζει πραγματικά να διαβαστούν με προσοχή, διότι αναφέρονται σε καίριες θεματικές της Τέχνης, του Πολιτισμού, της Φιλοσοφίας, της Ψυχολογίας, της ζητούμενης, όσο και ανεφάρμοστης προς το παρόν, Διεπιστημονικότητας. Αυτό γίνεται με τρόπο εύληπτο και κατανοητό, ώστε οι έννοιες να γίνουν κτήμα όλων μας, εγγράμματων και μη, που αποτελούμε τη νέα τάξη των ειδικών, αλλά και  αγράμματων στην αντίθετη γνώση, στο αντίθετο ή παρακείμενο γνωστικό αντικείμενο που δεν κατέχουμε.

Θα αναφερθώ όμως, ως πρόλογο, στα κείμενα τού ίδιου τού καθηγητή και επιμελητή, τόσο στην εισαγωγή, όσο και στον ανακουφιστικά μακροσκελή του επίλογο. Η πρώτη διαπίστωση είναι ότι ο Βασίλης Φιοραβάντες μιλάει άψογα την ελληνική γλώσσα. Τα κείμενά του δεν έχουν καμία σχέση με πληθώρα  βιβλίων Φιλοσοφίας, Κοινωνιολογίας κ.λ.π., τα οποία στραγγαλίζουν κυριολεκτικά τη γλώσσα με βαρύγδουπες επιστημοσύνες, ενώ δεν αποτελούν τίποτα άλλο, παρά κακές, κάκιστες μεταφράσεις. Ο Β.Φ. δεν γράφει, συζητάει μαζί μας, μοιράζεται την εναγώνια ορμητική του σκέψη για το σύγχρονο άνθρωπο, που συνθλίβεται από τις Συμπληγάδες του καταναλωτισμού, με την ψυχή του αθέατη να βασανίζεται. Ο γραπτός του λόγος είναι ενταγμένος στις ανθρώπινες δυνατότητες, σε αντίθεση με τον προφορικό του λόγο που μας υπερβαίνει, διότι η διάνοια του προτρέχει της «γλώττας», σε αντίθεση με τους περισσότερους ανθρώπους όπου η γλώσσα προηγείται της διανοίας. Οφείλεις να αναγνωρίσεις κεντρικές έννοιες για να τον παρακολουθήσεις, και αυτό  με διασκελισμούς. Εντούτοις, ο ίδιος δεν διδάσκει από καθέδρας, επικοινωνεί στην καθομιλουμένη και το ίδιο συνιστά σε όλους μας, να εγκαταλείψουμε την υπεροπτική και απόμακρη από έδρας διδασκαλία, να πλησιάσουμε τον άνθρωπο με συναίσθημα και διαδραστικότητα.

Είναι μια πηγή λαλέουσα, είναι η ποιητική κρήνη του Πήγασου και του Βελερεφόντη στον πεζό λόγο, γιατί θέλει να κατανοήσουμε, να επικοινωνήσουμε. Είναι η «αληθινή λαλιά», κατά τον Francois Châtelet (2006). Θέλει να συμπυκνώσει και να καταθέσει την ψυχή του, στα χέρια του σύγχρονου ανθρώπου που πάσχει, του signé μαζάνθρωπου, όπως μας λέει, που συμπληρώνει ανεπιτυχώς με υλικά αγαθά, τα πολλαπλά άϋλα ελλείμματά του. Τρομάζει μπροστά στη Νέα Βαρβαρότητα, της τρίτης βιομηχανικής επανάστασης, της σιλικόνης των διαδικτύων. Οι άνθρωποι πλέον είναι χρήστες, δεν προλαβαίνουν ούτε καν να αφομοιώσουν την καταιγιστικά παραγόμενη γνώση, πόσω μάλλον να σκεφτούν και να οδηγηθούν στην αυτογνωσία, στη συνειδητοποίηση, αυτή την κορυφαία πηγή ευδαιμονίας.

Επισημαίνει το νεοσυντηρητισμό του μεταμοντερνισμού, ενώ αντίθετα η Σχολή της Φρανκφούρτης της Κριτικής Θεωρίας και του νεομαρξισμού, επιμένει στον εξανθρωπισμό του ανθρώπου. Η σκέψη του μας μεταφέρει εν ριπή από τη συνθετότητα του Αντονιόνι στον κινηματογράφο, μέχρι τη σύγχρονη αιτούμενη διεπιστημονικότητα και την Νέα Ανθρωπολογία  μέσω του Λόγου. Μας μεταφέρει από τον Οδυσσέα μέχρι την οικονομική κρίση του σήμερα, προβάλλοντας τις ταυτοποιήσεις διαχρονικών ομοιοτήτων.

Τελειώνοντας αυτόν τον πρόλογο, θα συμπληρώσω ότι ο Ανθρωπισμός που κατ΄ εξοχήν στηρίζεται στην αρχαιοελληνική παιδεία, οφείλει να είναι πλήρης και ολοκληρωμένος. Διαφορετικά, μπορεί να οδηγήσει στην ατελή διδασκαλία, όπως του φιλόδοξου μαθητή του Σωκράτη, Αλκιβιάδη, που έφερε την πτώση του Χρυσού Αιώνα των Αθηνών και αντίστοιχα, στα μέσα του 20^ου αιώνα, έφερε τον Ναζισμό και  τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Νόμισαν πως κατάλαβαν την ελληνική φιλοσοφία των Αρίστων, μεταλλάσσοντας την με παταγώδη αποτυχία και παγκόσμιο κόστος, σε αυτή των Αρείων.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1.       Εκδόσεις Ζήτη.

*Η κυρία Αράβου-Παπαδάτου είναι διδάκτωρ Κοινωνικής  Ψυχολογίας.